Áp lực thanh khoản tăng cao khi tín dụng đạt kỷ lục
Trong bối cảnh tăng trưởng tín dụng vọt lên mức kỷ lục 19% - bỏ xa tốc độ huy động vốn, áp lực thanh khoản cận Tết đang buộc các ngân hàng phải dốc sức "gom tiền", tạo nên một cuộc đua lãi suất đầy kịch tính vào những ngày cuối năm 2025.
Sự "lệch pha" giữa nhu cầu vay vốn bùng nổ và tốc độ gửi tiền chậm lại đang đặt hệ thống ngân hàng trước bài toán thanh khoản gay gắt, buộc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) phải tung ra những giải pháp điều tiết chưa từng có tiền lệ để "ghìm cương" lãi suất.
Cuộc đua lãi suất huy động: Mốc 7% dần phổ biến
Thị trường tài chính những ngày cuối tháng 12 chứng kiến một bước ngoặt mới khi mặt bằng lãi suất huy động liên tục được điều chỉnh tăng. Đáng chú ý, mức lãi suất trên 7%/năm – vốn trước đây chỉ dành cho các kỳ hạn dài trên 18-24 tháng, nay đã xuất hiện tại các kỳ hạn ngắn hơn.
Theo biểu lãi suất mới nhất, PGBank đã gây bất ngờ khi áp dụng mức 7,1%/năm cho tiền gửi kỳ hạn 6 và 9 tháng (lĩnh lãi cuối kỳ). Đây là mức chênh lệch đáng kể so với mặt bằng chung từ 6-6,5%/năm của các ngân hàng thương mại khác ở cùng kỳ hạn. Đối với các kỳ hạn dài từ 18-36 tháng, PGBank đẩy lãi suất lên mức cao nhất là 7,3%/năm.
Tương tự, tại OCB, lãi suất cũng đã tăng lần thứ 3 trong tháng, đạt mức cao nhất 7,3%/năm cho các kỳ hạn dài.
|
Tính đến ngày 24/12, tăng trưởng tín dụng đạt gần 18% trong khi tốc độ tăng trưởng huy động vốn chỉ đạt khoảng 14%. Sự chênh lệch này tạo ra sức ép lớn lên thanh khoản hệ thống, đặc biệt là vào dịp giáp Tết. |
Không riêng PGBank và OCB, tính từ đầu tháng 12/2025, đã có 27 ngân hàng thực hiện tăng lãi suất huy động. "Làn sóng" này không chỉ gói gọn ở nhóm ngân hàng cổ phần vừa và nhỏ mà còn lan sang cả các "ông lớn" quốc doanh như BIDV, Agribank, Vietcombank và VietinBank.
Ở nhóm ngân hàng đẩy mạnh huy động ngắn hạn, TPBank đã nâng lãi suất các kỳ hạn dưới 6 tháng lên mức kịch trần 4,75%/năm theo quy định của NHNN, tăng mạnh từ 0,5-0,85% so với tháng trước. Sự điều chỉnh đồng loạt này cho thấy các ngân hàng đang rốt ráo thu hút dòng tiền nhàn rỗi để củng cố hệ thống đệm thanh khoản.
Tại họp báo chiều 29/12, lãnh đạo NHNN đã công bố những con số "biết nói" về sức hấp thụ vốn của nền kinh tế. Tính đến ngày 24/12, tín dụng toàn hệ thống đã tăng trưởng 18,78% so với đầu năm, đạt quy mô 18,4 triệu tỷ đồng. Dự báo cả năm, tăng trưởng tín dụng có thể chạm mốc 19% - mức cao kỷ lục trong nhiều năm trở lại đây.
Tuy nhiên, đằng sau sự tăng trưởng mạnh mẽ này là những nỗi lo về rủi ro vĩ mô. Ông Phạm Chí Quang, Vụ trưởng Vụ Chính sách tiền tệ nhấn mạnh: "Tỷ lệ tín dụng trên GDP của Việt Nam hiện đã lên tới 146%, mức cao nhất trong nhóm các nước thu nhập trung bình thấp".
Bên cạnh đó, ngành ngân hàng đang đối mặt với sự mất cân đối nghiêm trọng trong cơ cấu kỳ hạn. Hiện nay, 80% nguồn vốn huy động của các ngân hàng là ngắn hạn, nhưng lại có tới 50% dư nợ cho vay là trung và dài hạn. Sự "lệch pha" này tạo ra rủi ro kỳ hạn thường trực, đặc biệt khi dòng vốn huy động đang tăng chậm hơn nhiều so với tốc độ giải ngân cho vay (14% so với gần 18,78%).
Áp lực kép và những giải pháp "chưa từng có tiền lệ"
Áp lực lên hệ thống ngân hàng vào dịp Tết Nguyên đán 2026 là rất lớn khi nhu cầu rút tiền mặt và thanh toán tăng theo yếu tố mùa vụ. Đồng thời, tiền gửi ngân hàng cũng đang chịu sự cạnh tranh gay gắt từ các kênh đầu tư khác, khiến việc huy động vốn trở nên khó khăn và đắt đỏ hơn.
Để đảm bảo an toàn hệ thống, NHNN đã phải triển khai đồng bộ các công cụ điều hành chính sách tiền tệ. Ngoài nghiệp vụ thị trường mở (OMO) truyền thống, lần đầu tiên NHNN áp dụng giải pháp "hoán đổi ngoại tệ" để bơm tiền đồng vào hệ thống. Đây được xem là một bước đi linh hoạt và chưa từng có tiền lệ nhằm giải tỏa cơn khát thanh khoản cho các tổ chức tín dụng mà vẫn kiểm soát được các mục tiêu vĩ mô.
Phó Thống đốc NHNN Phạm Thanh Hà cho biết, nhiệm vụ trong năm nay là vô cùng thách thức: vừa phải thúc đẩy tín dụng hỗ trợ tăng trưởng, vừa phải ghìm giữ lãi suất để hỗ trợ doanh nghiệp. Dù đã nỗ lực duy trì mục tiêu này trong suốt 11 tháng, nhưng áp lực thanh khoản tháng 12 đã buộc lãi suất huy động phải điều chỉnh tăng để thích ứng với thị trường.
Dù lãi suất huy động có xu hướng đi lên, nhưng một tín hiệu tích cực là mặt bằng lãi suất cho vay vẫn giữ được sự ổn định tương đối. NHNN cho biết tính đến cuối tháng 11/2025, lãi suất cho vay bình quân đối với các khoản vay mới ở mức 6,96%/năm, tương đương với cuối năm 2024.
TS. Nguyễn Quốc Hùng, Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam nhận định, mức lãi suất hiện nay vẫn đang ở vùng "khá rẻ", đảm bảo hỗ trợ tốt cho sản xuất kinh doanh. Động lực chính thúc đẩy tín dụng năm nay đến từ việc giải ngân đầu tư công quyết liệt và sự khởi sắc của các nhóm ngành công nghiệp, hàng tiêu dùng.
Tuy nhiên, ông Hùng cũng cảnh báo nếu lãi suất huy động tiếp tục tăng cao trong thời gian tới, các ngân hàng chắc chắn sẽ phải cơ cấu lại danh mục, chọn lọc đối tượng cho vay kỹ lưỡng hơn và hạn chế các lĩnh vực rủi ro để đảm bảo biên lợi nhuận và an toàn vốn.
Bước sang năm 2026, NHNN dự báo nền kinh tế sẽ còn đối mặt với nhiều khó khăn khi tăng trưởng toàn cầu dự báo chỉ đạt khoảng 3,1%, thấp hơn giai đoạn trước dịch. Lạm phát thế giới dù giảm nhưng chưa bền vững, cùng với áp lực cạnh tranh huy động vốn trong nước sẽ là những thách thức lớn.
Phó Thống đốc Phạm Thanh Hà cho biết, NHNN sẽ không đưa ra con số tín dụng cứng nhắc cho năm 2026, mà sẽ điều hành linh hoạt theo diễn biến vĩ mô. Mục tiêu xuyên suốt là điều hành lãi suất phù hợp, yêu cầu các ngân hàng tiết giảm chi phí vận hành để tiếp tục hỗ trợ khách hàng vay vốn, đồng thời hướng dòng vốn vào các lĩnh vực ưu tiên và động lực tăng trưởng bền vững.
Thanh Hoa
