Bài 3: Phát huy hiệu quả vai trò của doanh nghiệp Nhà nước

Sử dụng hiệu quả vốn Nhà nước góp phần ổn định kinh tế 

Theo số liệu, số lượng doanh nghiệp Nhà nước 100% vốn nhà nước giảm từ 583 (31/12/2016) xuống còn 473 (31/12/2023), thể hiện nỗ lực tinh gọn bộ máy và tập trung vào hiệu quả. Tuy giảm về số lượng nhưng các doanh nghiệp có vốn Nhà nước cơ bản đã thực hiện được nhiệm vụ do chủ sở hữu vốn giao, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội; là lực lượng vật chất quan trọng để Nhà nước điều tiết kinh tế, ổn định vĩ mô, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế; có sự tăng trưởng đáng kể về quy mô và đóng góp số thu cho ngân sách Nhà nước.

Doanh nghiệp Nhà nước tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong những ngành, lĩnh vực then chốt, quốc phòng an ninh, cung ứng sản phẩm, dịch vụ công ích thiết yếu như: năng lượng,  kết cấu hạ tầng, dịch vụ viễn thông...

Tính đến đầu năm 2024, các doanh nghiệp Nhà nước quản lý tổng tài sản trên 4 triệu tỷ đồng, vốn đầu tư Nhà nước hơn 1,75 triệu tỷ đồng, tạo việc làm cho gần 1 triệu lao động. Những con số này cho thấy vai trò quan trọng của doanh nghiệp Nhà nước trong việc sử dụng hiệu quả nguồn vốn Nhà nước, góp phần ổn định kinh tế và phát triển các ngành then chốt như năng lượng, hạ tầng, viễn thông, quốc phòng, an ninh…

Số liệu báo cáo cho thấy, 6 tháng đầu năm 2025, các Tập đoàn, Tổng công ty Nhà nước đã đạt kết quả tích cực. Tổng doanh thu hợp nhất ước đạt 1,07 triệu tỷ đồng, bằng 50,3% kế hoạch; Lợi nhuận trước thuế là 82,1 nghìn tỷ đồng, ước đạt 60,9% kế hoạch; Nộp ngân sách Nhà nước đạt 102,7 nghìn tỷ đồng, bằng 54,6% kế hoạch. Nhiều dự án được khơi thông tháo gỡ, đóng góp tích cực vào tăng trưởng kinh tế, ổn định vĩ mô, đảm bảo các cân đối lớn của nền kinh tế như Dự án Cảng Hàng không quốc tế Long Thành giai đoạn 1; chuỗi dự án khí - điện Lô B - Ô Môn; Nhà máy điện Nhơn Trạch 3 và 4; mở rộng kho LNG Thị Vải; Nhà máy lọc dầu Dung Quất mở rộng; các dự án điện Long Phú 1...

Thách thức và định hướng

Mặc dù đạt nhiều kết quả, doanh nghiệp vẫn đối mặt với thách thức như nguồn lực về vốn, tài sản của doanh nghiệp Nhà nước chưa được khơi thông; năng lực cạnh tranh, khoa học công nghệ còn hạn chế; chưa thực hiện đầy đủ quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm để hoạt động theo cơ chế thị trường; hiệu quả đầu tư trong thời gian qua chưa đạt như kỳ vọng; công tác xây dựng và tổ chức triển khai kế hoạch cổ phần hóa và thoái vốn Nhà nước tại doanh nghiệp chưa được quan tâm đúng mức...

Việt Nam đang ở trong một giai đoạn có ý nghĩa đặc biệt quan trọng thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021 - 2025; thực hiện cuộc cách mạng về tinh gọn tổ chức bộ máy; chuẩn bị, củng cố các yếu tố nền tảng, làm tiền đề để thực hiện thắng lợi mục tiêu Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021 - 2030. Để thúc đẩy phát triển kinh tế, Bộ Chính trị đã ban hành nhiều nghị quyết; Chính phủ cũng thể hiện quyết tâm cao, yêu cầu tăng tốc triển khai đồng bộ các giải pháp nhằm góp phần thực hiện mục tiêu tăng trưởng chung của quốc gia.

Mới đây, tại Công điện số 159/CĐ-TTg ngày 7/9/2025 về định hướng chỉ đạo, điều hành chính sách tài khóa, chính sách tiền tệ, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các Tập đoàn kinh tế, Tổng công ty Nhà nước phát huy vai trò đầu tàu, dẫn dắt, nâng cao năng lực quản trị, hiệu quả sản xuất kinh doanh, phấn đấu tăng trưởng sản lượng hoặc doanh thu năm 2025 khoảng trên 10%, góp phần thực hiện mục tiêu tăng trưởng của cả nước và bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế.

Bám sát chỉ đạo của Chính phủ, chỉ tiêu tăng trưởng năm 2025 của phần lớn tập đoàn, tổng công ty Nhà nước đã được Bộ Tài chính dự kiến điều chỉnh, theo hướng tăng lên, bám sát kịch bản tăng trưởng của nền kinh tế. Cụ thể, 7 doanh nghiệp đạt mức tăng trưởng doanh thu hoặc sản lượng trên 10% gồm: Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn Nhà nước - SCIC (tăng 20%), Tập đoàn Điện lực Việt Nam - EVN (tăng 14%), Tập đoàn Công nghiệp năng lượng Quốc gia Việt Nam - PVN (tăng 11%), Tập đoàn Than – Khoáng sản -TKV (tăng 10%), Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam - VNPT (tăng 10%), Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam - VRG (tăng 10%), Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam - VEC (tăng 10%). Các doanh nghiệp còn lại được đề nghị mức tăng trưởng doanh thu/hoặc sản lượng 8 - 10%.

Đánh giá mục tiêu tăng trưởng cả nước ở mức 8,3 - 8,5% là không dễ dàng, song với các giải pháp điều hành của Chính phủ và Bộ Tài chính, đại diện nhiều tập đoàn, tổng công ty thể hiện quyết tâm nỗ lực và tự tin hoàn thành chỉ tiêu được giao.