Sẽ không cấp phép mới bất kỳ dự án sản xuất thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng nào

Đề nghị cấm triệt để kinh doanh thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng

Sáng 27.11, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật Đầu tư (sửa đổi).

Vấn đề được các đại biểu bày tỏ quan tâm là việc cấm kinh doanh thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng.

Đại biểu Nguyễn Hoàng Uyên (đoàn Tây Ninh) cho biết, báo cáo số 520 của Bộ Y tế ngày 26.4.2024 đưa ra con số tỉ lệ học sinh từ 13–17 tuổi sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng tăng từ 2,6% (năm 2019) lên 8,1% (năm 2023). Đặc biệt, nhóm 13–15 tuổi tăng từ 3,5% (năm 2022) lên 8% (năm 2023), tức gần gấp đôi.

Điều này cho thấy, các sản phẩm thuốc lá mới đang nhắm vào nhóm trẻ dễ tổn thương, gây nguy cơ tác động lâu dài đến sức khỏe và tương lai của cả một thế hệ.

"Nhiều sản phẩm còn tiềm ẩn nguy cơ phát sinh tệ nạn xã hội, sử dụng chất gây nghiện, kích thích thần kinh mạnh, và ảnh hưởng nghiêm trọng tới an ninh trật tự xã hội” - đại biểu Nguyễn Hoàng Uyên nói.

Đại biểu cho rằng, việc cấm hoàn toàn thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng phù hợp với các cam kết quốc tế của Việt Nam, đặc biệt là Công ước khung về kiểm soát thuốc lá của WHO (có hiệu lực tại Việt Nam từ 17.3.2005).

Ngghị quyết 173 của Quốc hội đã thống nhất cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, vận chuyển, sử dụng các sản phẩm này từ năm 2025. Quyết định 1665 của Thủ tướng giao các bộ, ngành, địa phương rà soát để sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành mới văn bản liên quan.

"Việc đưa thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng vào danh mục hàng hóa cấm kinh doanh trong Luật Đầu tư bảo đảm tính chặt chẽ và đồng bộ pháp luật hiện hành" - đại biểu phân tích.

Ngoài các vấn đề về tính pháp lý, nữ đại biểu bày tỏ lo ngại trước thực tế, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng dễ bị ngụy trang để trộn các chất gây nghiện, đặc biệt tại trường học và nơi công cộng, khiến kiểm soát rất khó khăn. Nicotine trong các sản phẩm này gây nghiện mạnh và ảnh hưởng sự phát triển não bộ trẻ em, thanh thiếu niên.

Các sản phẩm này được thiết kế bắt mắt, hương vị hấp dẫn, quảng cáo tinh vi và lan truyền cảm giác vô hại trên mạng xã hội. Nếu không cấm, chúng sẽ trở thành công cụ thu hút giới trẻ và làm tăng nguy cơ bắt đầu hút thuốc lá truyền thống. Việc cấm sẽ thu hẹp đáng kể khả năng tiếp cận, giảm tỉ lệ sử dụng và củng cố môi trường xã hội không khói thuốc.

Đây là yếu tố quan trọng nhằm đảm bảo tính bền vững và hiệu quả lâu dài trong bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Cuối phiên thảo luận, giải trình, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, dự thảo Luật đã bổ sung quy định cấm kinh doanh thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng và không đưa ra trường hợp loại trừ, do hiện chưa có cơ sở pháp lý, cơ sở chính trị và thực tiễn cụ thể để quy định các trường hợp được cho phép đầu tư, kinh doanh mặt hàng trên.

Dự thảo đồng thời quy định xử lý chuyển tiếp đối với các dự án đầu tư sản xuất thiết bị điện tử dùng cho thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng tại Việt Nam chỉ để xuất khẩu và đã được chấp thuận đầu tư trước thời điểm Quốc hội ban hành Nghị quyết 173.

Về phạm vi điều chỉnh, cơ quan soạn thảo cho biết đã bổ sung chất N2O và các chất hướng thần; tiếp tục phối hợp với Bộ Y tế rà soát, điều chỉnh nhằm đảm bảo quy định chặt chẽ, phù hợp, không loại trừ các trường hợp cần thiết, chẳng hạn như sản xuất theo yêu cầu của Bộ Y tế.

Về quy định chuyển tiếp, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng giải thích, thời điểm Quốc hội ban hành Nghị quyết 173, trong nước đã có một số ít nhà máy đang sản xuất sản phẩm liên quan, dù Nghị quyết có quy định cấm sản xuất.

Sau đó, doanh nghiệp có nhiều đơn kiện và yêu cầu phải có phương án xử lý, bởi nhà máy này đang vận hành hợp pháp và sản phẩm được sản xuất để xuất khẩu.

Trong bối cảnh đó, giải pháp duy nhất là quy định chuyển tiếp cho các nhà máy đã hoạt động trước thời điểm Nghị quyết 173 có hiệu lực, cho phép họ tiếp tục sản xuất đến hết thời hạn quy định phải dừng hoàn toàn.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng khẳng định sẽ không cấp phép mới đối với bất kỳ dự án nào. Những trường hợp này chủ yếu là các nhà máy thuộc doanh nghiệp nước ngoài.