Lần đầu tiên xây dựng thước đo môi trường kinh doanh cấp tỉnh cho HTX

Sáng 27/11 tại Hà Nội đã diễn ra Hội thảo tham vấn kết quả xây dựng Bộ chỉ số “Môi trường kinh doanh cấp tỉnh đối với kinh tế tập thể, hợp tác xã trong lĩnh vực nông nghiệp (PCGI)” do Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn (Bộ NN&MT) tổ chức.

Phát biểu khai mạc, ông Lê Đức Thịnh, Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn nhấn mạnh, xây dựng Bộ chỉ số PCGI là một nhiệm vụ có tính chất chiến lược, mở ra một cách tiếp cận mới nhằm đo lường chất lượng điều hành của địa phương đối với hệ sinh thái KTTT, HTX - vốn là khu vực có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với nông dân, nông thôn và phát triển bền vững.

Dẫn số liệu từ 7 địa phương được thí điểm Bộ chỉ số, ThS. Tạ Thu Trang - Trung tâm Thông tin và Dịch vụ NN&MT cho biết mức độ sẵn sàng của các tỉnh trong triển khai chính sách về HTX mới chỉ đạt khoảng 5%. Mức độ hài lòng của HTX nông nghiệp đối với hạ tầng và dịch vụ công liên quan ở mức 15%, tương tự là mức độ hài lòng với hệ thống thể chế hỗ trợ. Bên cạnh đó, chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý HTX, tính theo tỷ lệ thành viên chủ chốt có trình độ trung cấp, cao đẳng hoặc đại học, chỉ đạt khoảng 10%.

Đáng chú ý, trong bối cảnh Việt Nam thúc đẩy tái cơ cấu nông nghiệp, chuyển dịch mạnh từ “tư duy sản xuất” sang “tư duy kinh tế”, Nghị quyết 106/NQ-CP đã xác định mục tiêu đến năm 2025 phải nâng cao rõ rệt chất lượng và hiệu quả hoạt động của các HTX nông nghiệp theo hướng bền vững.

“Nghị quyết cũng giao nhiệm vụ xây dựng bộ chỉ tiêu đánh giá mô hình kinh tế HTX, làm căn cứ để các địa phương triển khai đồng bộ và đo lường kết quả chuyển đổi”, bà Trang thông tin.

Nói cách khác, môi trường kinh doanh đối với HTX chính là “sức khoẻ của thể chế” trong lĩnh vực nông nghiệp ở cấp tỉnh. Nếu môi trường tốt, HTX sẽ lớn mạnh, nông dân nâng cao đời sống, nông nghiệp có điều kiện chuyển đổi xanh và phát triển bền vững. Nếu môi trường kinh doanh còn rào cản, dù có chính sách tốt đến đâu, HTX cũng khó phát triển.

Do đó, việc đánh giá môi trường kinh doanh và công bố xếp hạng hằng năm sẽ tạo áp lực cải cách tích cực, khuyến khích cạnh tranh lành mạnh giữa các địa phương trong hỗ trợ HTX. Đối tượng đánh giá sẽ gồm 2 nhóm: cơ quan quản lý nhà nước cấp tỉnh và các HTX nông nghiệp.

Nhóm thứ nhất được đánh giá thông qua các chỉ tiêu về chất lượng thể chế và chính sách hỗ trợ HTX, mức độ cải cách thủ tục hành chính và năng lực điều hành của chính quyền, sự minh bạch và trách nhiệm giải trình trong phối hợp liên ngành, cùng hệ thống hạ tầng và dịch vụ công phục vụ phát triển HTX. Dữ liệu được tổng hợp từ văn bản trả lời chính thức của các địa phương kèm hồ sơ minh chứng, bảo đảm tính xác thực và thống nhất.

Nhóm tiêu chí thứ hai được thu thập chủ yếu qua khảo sát HTX, phản ánh trực tiếp cảm nhận và trải nghiệm của cơ sở về môi trường kinh doanh tại địa phương. Khoảng 70% dữ liệu được ghi nhận qua phiếu khảo sát điện tử do Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn quản lý; 30% còn lại thực hiện trực tiếp thông qua điều tra viên hoặc đơn vị tư vấn, đặc biệt hỗ trợ các HTX vùng sâu, vùng xa. Mỗi tỉnh, thành phố chọn 50-80 HTX đại diện cho các loại hình và vùng sinh thái khác nhau để tham gia khảo sát.

TS. Nguyễn Anh Phong, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách NN&MT đề xuất triển khai khảo sát trên phạm vi toàn quốc, với 34 tỉnh/thành tham gia và đối tượng khảo sát bao phủ đầy đủ các nhóm HTX theo ngành nghề, vùng miền và quy mô. Tổng cộng dự kiến 9.000 HTX được gửi phiếu, với tỷ lệ mẫu hợp lệ thu về tối thiểu 25%, tương đương khoảng 2.380 phiếu sau khi làm sạch dữ liệu. Việc phân bổ mẫu cho từng địa phương sẽ dựa trên số lượng HTX đang hoạt động thực tế và cơ cấu ngành nghề, nhằm bảo đảm tính cân đối và khả năng so sánh giữa các tỉnh.

Đặc biệt, ông Lê Đức Thịnh nhấn mạnh: “Chúng ta thực thi PCGI không phải để đánh giá cho có, mà là trách nhiệm chính trị, tạo ra một “tấm gương phản chiếu chính sách”, nơi mỗi địa phương nhìn rõ được mạnh, yếu thế nào để HTX thật sự được hỗ trợ, bảo vệ và được trao cơ hội phát triển.

Niềm tin của tôi là khi bộ chỉ số được hoàn thiện và triển khai một cách bài bản, nó sẽ trở thành công cụ mạnh mẽ thúc đẩy một phong trào mới mà ở đó, địa phương thi đua cải thiện môi trường kinh doanh cho HTX, tạo nên chuyển biến thực chất trong phát triển KTTT, nâng cao năng lực cạnh tranh của nông nghiệp Việt Nam trên đường đua quốc tế”.

Vũ Hương