Quốc hội cho phép Hà Nội được hưởng 100% khoản thu từ tiền sử dụng đất

Ngày 25.6, với đa số đại biểu tán thành, Quốc hội đã thông qua Luật Ngân sách (sửa đổi). Một trong những nội dung đáng chú ý của luật là việc phân cấp thẩm quyền quyết định lập và điều chỉnh dự toán ngân sách nhà nước cho Chính phủ, thay vì Quốc hội như quy định trước đây.

Theo luật mới, trong trường hợp có biến động dẫn đến tăng mức vay, bội chi so với dự toán ngân sách đã phân bổ, Chính phủ sẽ lập dự toán điều chỉnh ngân sách nhà nước và trình Quốc hội quyết định.

Trên cơ sở nghị quyết của Quốc hội, UBND các cấp sẽ lập dự toán điều chỉnh ngân sách địa phương và trình HĐND cùng cấp quyết định.

Chính phủ cũng được quyền điều chỉnh dự toán thu, chi của một số bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, cơ quan trung ương và một số địa phương.

Tuy nhiên, việc điều chỉnh này không được làm tăng tổng mức vay và bội chi ngân sách nhà nước, đồng thời phải báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Quốc hội tại kỳ họp gần nhất.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết việc phân cấp điều chỉnh dự toán ngân sách cho Chính phủ là một vấn đề cấp thiết nhằm tháo gỡ các vướng mắc trong thực tiễn điều hành ngân sách.

Mục tiêu của quy định này là tăng tính chủ động, nâng cao hiệu quả quản lý, điều hành ngân sách, giảm thủ tục hành chính và tăng trách nhiệm của các cấp, các ngành và địa phương.

Cùng với việc phân cấp, luật cũng tăng cường cơ chế kiểm tra, giám sát của Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, HĐND và UBND các cấp. Đồng thời, quy định rõ chế tài xử lý nghiêm các hành vi vi phạm, ngăn ngừa tham nhũng, tiêu cực, lãng phí trong lĩnh vực tài chính - ngân sách.

Về phân chia nguồn thu giữa ngân sách trung ương và ngân sách địa phương, luật quy định: Hà Nội được hưởng 100% khoản thu từ tiền sử dụng đất, tiền thuê đất theo Luật Thủ đô.

Các địa phương không nhận bổ sung cân đối từ ngân sách trung ương được hưởng 80% khoản thu này, phần còn lại 20% thuộc ngân sách trung ương. Đối với các địa phương có nhận bổ sung cân đối, tỉ lệ tương ứng là 85% cho ngân sách địa phương và 15% cho ngân sách trung ương.

Liên quan đến việc sử dụng nguồn tăng thu so với dự toán và phần dự toán chi còn lại, luật giao Chính phủ thẩm quyền quản lý, điều hành và báo cáo kết quả thực hiện cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Quốc hội.

Tương tự, UBND các cấp được sử dụng các nguồn này ở địa phương và có trách nhiệm báo cáo HĐND cùng cấp.

Một nội dung mới của luật là bổ sung nhiệm vụ, quyền hạn của Chính phủ trong việc quy định về các khoản tài trợ, đóng góp tự nguyện và viện trợ không hoàn lại cho Nhà nước, Chính phủ và chính quyền địa phương.

Luật cũng tăng cường trách nhiệm của thủ trưởng các đơn vị trong việc thực hiện chi ngân sách, đồng thời đơn giản hóa quy trình kiểm soát chi ngân sách của Kho bạc Nhà nước.

Ngoài ra, quỹ dự trữ tài chính cấp tỉnh được phép tạm ứng cho các chương trình, dự án hạ tầng quan trọng để đẩy nhanh tiến độ, với điều kiện phải hoàn trả trong vòng 36 tháng và tổng mức tạm ứng không vượt quá 50% số dư đầu năm của quỹ.

Một điểm đáng chú ý là luật không quy định thứ tự ưu tiên trong việc xử lý nguồn tăng thu so với dự toán hoặc phần chi chưa sử dụng hết. Điều này nhằm tạo sự linh hoạt trong tổ chức thực hiện nhiệm vụ chi ở các cấp ngân sách.

Luật Ngân sách (sửa đổi) có hiệu lực từ năm ngân sách 2026.