Để công nghiệp văn hóa đủ sức đóng góp 7% GDP vào năm 2030

Tối 20/9 vừa qua, Đại nhạc hội V Fest – Vietnam Today tại Trung tâm Triển lãm Việt Nam (VEC) - sự kiện điểm nhấn khép lại chuỗi hoạt động kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9 đã mang lại ấn tượng mạnh khi thu hút 20.000 khán giả có mặt trực tiếp để thưởng thức những màn trình diễn đầy cảm xúc, ca ngợi quê hương, đất nước.

Tín hiệu của một thị trường đang lớn mạnh

Đại nhạc hội V Fest – Vietnam Today.

Trước đó, hàng loạt chương trình như Tổ quốc trong tim (thu hút khoảng 50.000 khán giả), V Concert - Rạng rỡ Việt Nam (20.000 khán giả) hay concert Tự hào là người Việt Nam (30.000 khán giả) cũng tạo hiệu ứng tương tự. Toàn bộ vé của V Concert - Rạng rỡ Việt Nam “cháy vé” chỉ sau ít ngày mở bán. Cổng đăng ký miễn phí của Tổ quốc trong tim cũng ghi nhận tới ba triệu lượt quét chỉ trong 9 phút đầu tiên.

Thời gian gần đây, đời sống văn hoá của khán giả Việt Nam liên tục chứng kiến những sự kiện quy mô lớn, tạo nên bức tranh sôi động chưa từng có, được ghi dấu bằng lượng khán giả đông đảo và sức lan toả mạnh mẽ.

Trong lĩnh vực triển lãm không thể không kể đến kỷ lục của Triển lãm 80 năm Hành trình Độc lập - Tự do - Hạnh phúc tại VEC. Chỉ trong 19 ngày, triển lãm đón hơn 10 triệu lượt khách; riêng ngày cao điểm có tới gần 1,3 triệu người tham quan. Theo PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội, VEC là minh chứng cho sự phát triển vượt bậc của hạ tầng văn hóa Việt Nam, đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế về không gian, kỹ thuật và công nghệ.

Điện ảnh Việt Nam cũng chứng kiến một bước tiến ngoạn mục. Bộ phim Mưa đỏ do Điện ảnh Quân đội Nhân dân sản xuất về đề tài chiến tranh, lịch sử, cách mạng, ra mắt dịp kỷ niệm A80 cũng đã trở thành hiện tượng phòng vé. Theo The Box Office Vietnam, tính đến sáng 22/9, phim đạt doanh thu 693 tỷ đồng và được dự đoán sớm cán mốc 700 tỷ đồng - một thành tích vô tiền khoáng hậu cho dòng phim lịch sử nói riêng và điện ảnh Việt Nói chung. 

Những sự kiện trên không chỉ góp phần làm giàu đời sống tinh thần, khẳng định sức mạnh đoàn kết dân tộc, mà còn chứng minh sự vận hành sáng tạo của nền công nghiệp văn hóa Việt Nam. 

Thế hệ khán giả mới không chỉ “chịu đi” mà còn “chịu chi” cho các sản phẩm văn hoá chất lượng. Dù nhiều sự kiện miễn phí vé, nhưng ảnh hưởng kích thích tiêu dùng, thúc đẩy du lịch, dịch vụ, truyền thông và quảng bá hình ảnh đất nước là không thể phủ nhận. 

Những con số biết nói trên, khẳng định lại tiềm năng to lớn của công nghiệp văn hóa như một “mỏ vàng” mới của nền kinh tế. 

Theo thống kê của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, giá trị sản xuất của các ngành công nghiệp văn hóa hiện đạt hơn 44 tỷ USD; tốc độ tăng trưởng các cơ sở kinh tế trong lĩnh vực này khoảng 7,2%/năm; lực lượng lao động tăng 7,4%/năm. Đặc biệt, các ngành nghệ thuật biểu diễn, du lịch văn hóa, phát thanh - truyền hình, trò chơi điện tử… đang phát triển nhanh, đóng góp gần 4,4% GDP cả nước.

Từ tiềm năng đến chiến lược

PGS.TS Bùi Hoài Sơn nhấn mạnh, nếu được tổ chức chuyên nghiệp, gắn kết với các ngành dịch vụ khác và xây dựng thương hiệu lâu dài, các “concert quốc gia” sẽ trở thành động lực phát triển bền vững, góp phần nâng tầm vị thế Việt Nam trong ngành công nghiệp sáng tạo toàn cầu.

Thành công của triển lãm tại VEC còn gợi mở một mô hình hợp tác công - tư hiệu quả trong lĩnh vực văn hóa, với sự đồng hành của Vingroup cùng nhiều doanh nghiệp tư nhân. 

Theo chuyên gia, đây là hướng đi cần được nhân rộng, bởi sự kết hợp hài hòa giữa nguồn lực công và tư không chỉ giảm gánh nặng ngân sách, mà còn đem lại sự năng động, sáng tạo trong tổ chức.

Tuy nhiên, con đường biến tiềm năng văn hóa thành giá trị kinh tế bền vững vẫn còn nhiều thách thức. Đằng sau những câu chuyện thành công, còn không ít dự án phải thu hẹp quy mô hoặc dừng lại giữa chừng vì thiếu nguồn lực, cả về tài chính lẫn nhân lực.

Như bà Ngô Thị Minh Nguyệt, Phó Tổng Biên tập Tạp chí Văn hóa Nghệ thuật nhận định: “Để đi đường dài vẫn cần nhiều hơn nữa sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, bộ, ngành… Sự quan tâm đó ngoài chính sách, môi trường thuận lợi còn cả hỗ trợ, đầu tư về kinh phí”.

Thực tế, những tín hiệu tích cực từ chính sách liên quan đến phát triển văn hoá, công nghiệp văn hoá đang được đẩy mạnh.

Năm 2025 là năm đầu tiên Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hoá giai đoạn 2025 - 2035 được triển khai, với mục tiêu đưa công nghiệp văn hóa đóng góp 7% GDP vào năm 2030.

Trước đó, Chỉ thị số 30/CT-TTg ngày 29/8/2024 của Thủ tướng Chính phủ về phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam cũng khẳng định chuyển biến quan trọng, từ nhận thức văn hóa như một lĩnh vực tiêu dùng sang định vị công nghiệp văn hóa là ngành kinh tế có giá trị gia tăng cao, giữ vai trò then chốt trong phát triển bền vững và hội nhập quốc tế.

Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cùng các cơ quan liên quan đang khẩn trương hoàn thiện dự thảo nghị quyết của Bộ Chính trị về chấn hưng và phát triển văn hóa Việt Nam trong kỷ nguyên mới. Theo lộ trình, dự thảo sẽ được trình Bộ Chính trị trong quý IV năm nay.

Dự thảo Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 đặt ra nhiều mục tiêu tham vọng: đến năm 2030, công nghiệp văn hóa đóng góp 7% GDP; lực lượng lao động chiếm 6% tổng lao động xã hội; tốc độ tăng trưởng cơ sở kinh tế đạt 8%/năm; giá trị xuất khẩu tăng 6%/năm; đồng thời hình thành 5 - 10 thương hiệu quốc gia có sức cạnh tranh quốc tế. Đến năm 2045, doanh thu ngành đóng góp 9% GDP, thu hút khoảng 6 triệu lao động, đưa Việt Nam trở thành quốc gia phát triển về công nghiệp văn hóa trong khu vực châu Á.

Theo các chuyên gia, để hiện thực hóa những mục tiêu này, cần một hệ sinh thái mở, khuyến khích sáng tạo, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, đầu tư vào hạ tầng hiện đại và đặc biệt là chú trọng đào tạo thế hệ sáng tạo trẻ. Chỉ khi có sự kết hợp giữa tầm nhìn chiến lược, chính sách phù hợp và sự đồng hành của doanh nghiệp - nghệ sĩ - cộng đồng, công nghiệp văn hóa Việt Nam mới có thể bứt phá, khẳng định vị thế trên bản đồ thế giới.

PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội  Một trong những điểm nghẽn lớn khiến văn hóa chưa phát huy hết tiềm năng là cơ chế quản lý còn nặng tính tập trung, chồng chéo và thiếu linh hoạt. Nhiều quyết định về văn hóa, từ cấp phép hoạt động nghệ thuật, quản lý di sản đến xây dựng thiết chế văn hóa, vẫn bị ràng buộc bởi thủ tục hành chính phức tạp, thiếu phân quyền thực chất cho địa phương. Điều này dẫn đến tình trạng quá tải ở cấp Trung ương, trì trệ ở cấp cơ sở, trong khi nhu cầu sáng tạo, hưởng thụ văn hóa của người dân ngày càng đa dạng, cấp thiết.  PGS. TS Nguyễn Thị Thu Phương, Viện trưởng Viện Văn hóa nghệ thuật quốc gia Việt Nam  Để tăng trưởng hai con số thì cần phải có nhiều hơn các chính sách hỗ trợ đầu tư hoặc là mở ra nhiều hơn cơ hội hợp tác công tư cho sự phát triển các ngành công nghiệp văn hóa. Cùng với đó, cần có những quỹ để hỗ trợ cho doanh nghiệp, cho các tài năng trẻ hoặc là có những dự án đầu tư mạo hiểm cho các ngành công nghiệp văn hóa. Tôi nghĩ rằng, đó là hướng đi để có thể phát triển. Muốn công nghiệp văn hóa trở thành một ngành kinh tế mũi nhọn thì cần đầu tư mang tính tập trung, đầu tư đủ, đầu tư ưu tiên và mở ra những cơ hội hợp tác công tư mạnh mẽ hơn.  Ông Hồ An Phong, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch  Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm năm 2045 khi ban hành phải nâng cao nhận thức xã hội, thể hiện được tầm nhìn mới về công nghiệp văn hóa, nâng cao vị thế các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam trong đời sống kinh tế xã hội. Bên cạnh đó, tạo cơ chế, chính sách để huy động tối đa nguồn lực cho phát triển công nghiệp văn hóa. Chúng ta cần những chủ trương chính sách có tính dẫn dắt, kiến tạo nhằm tạo ra những động lực mới để các doanh nghiệp của xã hội làm công nghiệp văn hóa.

Đỗ Kiều