Bài 5: Đoàn đồng hành và thúc đẩy bứt phá cùng thanh niên

Thanh niên - “Ngọn cờ đầu” của mọi hành động

Năm 2025 đánh dấu bước chuyển mình quan trọng của đất nước, với chuyển dịch mạnh mẽ về cơ cấu và sự vận động xã hội sôi nổi chưa từng thấy. Giữa bối cảnh ấy, vai trò của thanh niên càng được khẳng định khi là trung tâm, trụ cột trong mọi chủ trương, Nghị quyết, định hướng lớn của Đảng, Nhà nước và Đoàn Thanh niên.

Là giảng viên của Trường Đại học Công nghệ, Đại học Quốc gia Hà Nội (ĐHQGHN), thông qua việc đào tạo các nhà khoa học trẻ về nông nghiệp, TS. Chu Đức Hà nhận định thế hệ thanh niên là sẽ người xây dựng đất nước bằng tri thức, bản lĩnh và khát vọng vươn lên. “Nếu được trao niềm tin và sự đồng hành đúng cách, thế hệ trẻ Việt Nam sẽ không chỉ bắt kịp thế giới, mà còn có thể dẫn đầu”, TS Chu Đức Hà tin tưởng.

Vì lý do trên, TS. Chu Đức Hà coi việc đào tạo thế hệ trẻ tại Khoa Công nghệ nông nghiệp là sứ mệnh của mình. Ngoài thực hiện hơn 200 công trình nghiên cứu khoa học, TS. Chu Đức Hà luôn sắp xếp thời gian kết nối các nhà khoa học trẻ nhà trường với những chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực nông nghiệp thông qua các buổi tọa đàm, diễn đàn trực tuyến và trực tiếp. Việc này góp phần tạo dựng môi trường học thuật đa dạng, mang tính thực tiễn cao, góp phần giúp sinh viên hứng thú và học hỏi được nhiều điều bổ ích.

Bên cạnh đó, trong những năm gần đây thanh niên không chỉ tập trung vào việc phát triển trong học tập đơn thuần, mà ngày càng có nhiều bạn trẻ còn mang theo cả tiếng lòng của cộng đồng, lan toả những tấm gương tích cực. Thanh niên biết “nức nở” và “đau đáu” trước những vấn đề xã hội hiện sinh, kiến tạo nên những “viên gạch số” để phát triển cộng đồng hiện đại.

Theo anh Chu Đức Hà, sự chuyển biến tích cực và rõ rệt này không đến từ “một cú hích” đơn lẻ, mà là sự tổng hòa của nhiều yếu tố, trong đó quan trọng nhất là sự định hướng xuyên suốt của Đảng và Nhà nước, dẫn dắt của Đoàn Thanh niên. Với thanh niên trường Đại học Công nghệ tinh thần xung kích vì cộng đồng được thể hiện qua các chương trình “Mùa đông ấm”, “Mùa hè xanh”, “Đại sứ văn hoá đọc”, hỗ trợ sinh viên vùng sâu, vùng xa.

Các mô hình thiện nguyện số, các ứng dụng công nghệ vì lợi ích cộng đồng đang ngày càng xuất hiện nhiều hơn, chứng minh rằng công nghệ không chỉ để "làm giàu" mà còn để "làm tốt".

Những dự án công nghệ giải quyết vấn đề môi trường, như các ứng dụng theo dõi chất lượng không khí, các nền tảng quản lý rác thải thông minh do thanh niên khởi xướng. Hay trong lĩnh vực giáo dục, các nền tảng học trực tuyến miễn phí, các ứng dụng hỗ trợ học tập cho trẻ em vùng khó khăn đang được phát triển mạnh mẽ. Trong y tế, thanh niên cũng góp sức bằng việc tạo ra các ứng dụng tư vấn sức khỏe cộng đồng, các hệ thống quản lý thông tin y tế hiệu quả. Những câu chuyện này không chỉ truyền cảm hứng mà còn khẳng định vai trò tiên phong của thanh niên trong việc ứng dụng công nghệ để tạo ra những tác động tích cực đến xã hội.

Thanh niên trở thành “huấn luyện viên công nghệ” cộng đồng

“Ở mỗi giai đoạn đất nước, thanh niên luôn mang một sứ mệnh riêng. Từ thời kỳ giữ nước, họ là người cầm súng ra trận; thời kỳ đổi mới, họ là lực lượng xung kích tạo nên nền kinh tế, xã hội. Hôm nay - khi Việt Nam bước vào kỷ nguyên số - kỷ nguyên vươn mình, tôi tin rằng trách nhiệm lớn nhất của thanh niên là làm chủ công nghệ và dẫn dắt cộng đồng cùng bước vào xã hội số”, Nguyễn Bá Khải, 24 tuổi, đảng viên trẻ, gương mặt tiêu biểu "Thanh niên tiên tiến làm theo lời Bác" giai đoạn 2023-2025 tỉnh Quảng Ninh bày tỏ.

Đặc biệt, với phong trào “Bình dân học vụ số” do Đoàn TNCS Hồ Chí Minh phát động đã mang lại ý nghĩa sâu sắc, thể hiện nỗ lực đưa công nghệ đến gần hơn với người dân, thu hẹp khoảng cách số và xây dựng một xã hội số toàn diện. Có thể nói, mỗi bạn thanh niên – với tri thức công nghệ mình đang có – chính là một “huấn luyện viên số” cho cộng đồng, là “người bạn đồng hành số” của người dân và cũng là “người kiến tạo số” cho xã hội.

“Thanh niên không cần là lập trình viên, kỹ sư AI hay chuyên gia công nghệ để thể hiện vai trò của mình. Điều cần thiết hơn cả là tư duy số, tinh thần dấn thân và khát vọng chia sẻ tri thức công nghệ đến cộng đồng. Bởi công nghệ – dù hiện đại đến đâu – cũng sẽ trở nên vô nghĩa nếu chỉ tập trung ở một nhóm người, còn phần lớn xã hội thì bị bỏ lại phía sau”, Đảng viên trẻ Nguyễn Bá Khải chia sẻ.

Thanh niên với chiếc máy tính, điện thoại trên tay, “đi từng ngõ, gõ cửa từng nhà” để hướng dẫn người dân cách tạo tài khoản VNeID, cách đăng ký khám chữa bệnh qua VssID, cách dùng email, ngân hàng số và cả cách tra cứu thông tin, tạo hình ảnh bằng Chat GPT. Với tinh thần “cầm tay chỉ việc”, thực hành trực tiếp để gần gũi, dễ hiểu, làm được ngay, đúng với tinh thần “bình dân học vụ số”.

Với tri thức công nghệ mình đang có, thanh niên chính là “huấn luyện viên số” cho cộng đồng, là “người bạn đồng hành số” của người dân và cũng là “người kiến tạo số” cho xã hội. Vai trò ấy không cần bằng cấp để chứng minh, mà thể hiện qua hành động mỗi ngày. Và khi hàng ngàn, hàng vạn thanh niên cùng làm điều đó, thì chuyển đổi số không còn là khẩu hiệu – mà trở thành hiện thực lan tỏa khắp thôn làng, tổ dân phố… xây dựng Việt Nam số.

Đoàn - lan tỏa tinh thần cống hiến, công nghệ “vị nhân sinh”

Thực tế cho thấy, khi phong trào “Bình dân học vụ số” được triển khai khắp cả nước, chi Đoàn tại địa phương đã thức thời xây dựng chương trình đào tạo số cho thanh niên. Tuy nhiên, trực tiếp tham gia giảng dạy tại một số lớp học trong “Phong trào Bình dân học vụ số” tại địa phương, Nguyễn Bá Khải cho biết, thanh niên đều bày tỏ sự hứng thú rõ rệt với ứng dụng công nghệ AI trong cuộc sống thường ngày. Điều thanh niên thực sự cần được “gỡ rối” trong công nghệ chính là “một trợ lý ảo” để đồng hành cùng mình từ việc gợi ý công việc, lên kế hoạch công việc, chăm sóc sức khỏe hay quản lý thời gian.

“Công nghệ sẽ không còn là thứ “cao siêu, xa vời” mà bắt đầu hiện lên như một “người bạn đồng hành 24/24” trong đời sống thường nhật. Và đó là cách “gieo suy nghĩ gặt hành động, gieo hành động gặt thói quen… chuyển đổi số sẽ trở thành một phần của cuộc sống theo một cách tự nhiên nhất”, Nguyễn Bá Khải khẳng định.

Vai trò của tổ chức Đoàn trong việc “lên dây cót” tinh thần cống hiến, hành động vì cộng đồng trong kỷ nguyên số ngày càng trở nên nổi bật. Đoàn không chỉ là “người tổ chức” các chương trình truyền thống mà còn là “nhạc trưởng” tài ba, điều phối bản giao hưởng cống hiến số của tuổi trẻ. Họ ứng dụng công nghệ để kết nối tình nguyện viên, quản lý dự án cộng đồng, lan tỏa thông điệp yêu thương qua các nền tảng số.

Đoàn còn đóng vai trò “người dẫn chuyện”, giúp thanh niên hiểu sâu sắc hơn về sứ mệnh dùng công nghệ để giải quyết các vấn đề xã hội. Qua các diễn đàn, cuộc thi, Đoàn khơi gợi trong mỗi người trẻ ý thức về trách nhiệm của một “công dân số” gương mẫu – không chỉ thụ hưởng mà còn phải biết cho đi, biết dùng tri thức số để phục vụ cộng đồng.

Để phong trào “Bình dân học vụ số” thực sự “đúng liều” và chữa “đúng bệnh”, TS. Chu Đức Hà cũng chia sẻ thêm, Đoàn Thanh niên cần khảo sát nhu cầu số hoá của thanh niên theo từng nhóm đối tượng. Bên cạnh đó, Đoàn địa phương cần xây dựng “tổ công nghệ” thanh niên làm nòng cốt, lồng ghép những nội dung số hoá vào sinh hoạt chi đoàn một cách gần gũi.

“Đặc biệt muốn gần thanh niên, trước hết phải nói đúng “ngôn ngữ số” của thanh niên, nghĩa là cần tăng cường truyền thông bằng chính nền tảng và hình thức mà giới trẻ yêu thích. Chỉ khi phong trào “chạm” được đến những điều thanh niên đang thực sự cần và đang gặp khó, nói mới có thể bén rễ sâu, tỏa bóng mát và có sức sống bền vững”, anh Chu Đức Hà khẳng định.

Thanh niên chính là “hạt nhân số” của thời đại, là lực lượng đứng ở tuyến đầu - không chỉ học nhanh, biết sớm, mà còn chia sẻ, dẫn dắt và lan tỏa. Là đảng viên trẻ tuổi và cũng là đoàn viên hoạt động sôi nổi từ thời đại học, Nguyễn Bá Khải khẳng định thanh niên chính là “ngọn lửa khai phóng” cho bản thân và cho cộng đồng.

Mỗi thanh niên cần chủ động bước ra, hành động trước, tạo sự thay đổi thực sự. Khi thanh niên cùng hành động, xã hội số mới thực sự lan tỏa và bén rễ trong từng mái nhà, con ngõ và trong từng cuộc đời. “Đó chính là chuyển đổi số vị nhân sinh”, Nguyễn Bá Khải khẳng định.