Giao quyền tuyển dụng giáo viên, giải pháp gỡ khó cho các địa phương

Còn tình trạng thiếu giáo viên

Thống kê của Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDĐT), hết năm học 2024-2025, cả nước có gần 1,28 triệu giáo viên từ mầm non đến trung học phổ thông, tăng gần 22.000 người so với năm học trước. Dù vậy, tình trạng thiếu giáo viên vẫn phổ biến ở nhiều địa phương. Nhiều nơi, trong đó có TP Hà Nội, TP Hồ Chí Minh đang đứng trước nhiều khó khăn trước việc giải bài toán thiếu giáo viên.

Từ năm 2022, Bộ GDĐT đã phối hợp với Bộ Nội vụ báo cáo Trung ương bổ sung đủ 65.980 biên chế giáo viên cho các địa phương.

Tuy nhiên, tính đến hết học kỳ I năm học 2024-2025, cả nước còn khoảng 60.000 biên chế được giao chưa tuyển dụng trong khi còn thiếu hơn 120.000 giáo viên các cấp học mầm non, phổ thông công lập. Như vậy, số giáo viên được tuyển dụng rất thấp so với chỉ tiêu biên chế được giao.

Theo ý kiến của nhiều địa phương, thiếu giáo viên là vấn đề mà các phường, xã gặp phải nhiều nhất hiện nay. Nguyên nhân cơ bản được chỉ ra là những khó khăn, vướng mắc trong khâu tổ chức tuyển dụng.

Ông Nguyễn Văn Hiếu - Giám đốc Sở GDĐT TP Hồ Chí Minh - cho biết, ngành giáo dục thành phố đang gặp khó khăn do chưa có sự phân cấp rõ ràng trong tuyển dụng. Nếu việc này không rõ ràng, khi sử dụng, điều động, luân chuyển nhà giáo từ phường, xã này sang phường, xã khác sẽ là vấn đề khó khăn trong thời gian tới.

Giao quyền tuyển dụng giáo viên cho ngành giáo dục

Bộ GDĐT vừa ban hành văn bản số 4798/BGDĐT-NGCBQLGD gửi UBND các tỉnh/thành phố trực thuộc Trung ương về việc giải quyết một số khó khăn, vướng mắc của địa phương trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo khi thực hiện chính quyền địa phương hai cấp, trong đó có nội dung liên quan đến việc tuyển dụng giáo viên cho năm học mới.

Theo đó, Bộ GDĐT đề nghị UBND cấp tỉnh, Chủ tịch UBND cấp tỉnh xem xét, quyết định việc phân cấp, ủy quyền, giao sở GDĐT chủ trì thực hiện việc tuyển dụng, tiếp nhận, điều động, biệt phái, thuyên chuyển giáo viên, nhân viên trong các cơ sở giáo dục trên địa bàn tỉnh.

Đối với các nhiệm vụ khác thuộc lĩnh vực giáo dục và đào tạo, đề nghị UBND cấp tỉnh xem xét, giao sở GDĐT chủ trì tham mưu UBND cấp tỉnh và Chủ tịch UBND cấp tỉnh quy định cụ thể việc phân cấp, ủy quyền phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương...

Bộ GDĐT cũng đề nghị UBND cấp tỉnh tiếp tục chỉ đạo thực hiện tuyển dụng giáo viên và các giải pháp bảo đảm biên chế, đội ngũ giáo viên mầm non, phổ thông. Trường hợp chưa thực hiện tuyển dụng, đề nghị UBND cấp tỉnh xem xét, bố trí kinh phí và thực hiện ký hợp đồng lao động hoặc điều động, biệt phái, bố trí liên trường, liên cấp để đảm bảo đủ đội ngũ cho năm học mới.

Ông Phạm Ngọc Thưởng - Thứ trưởng Thường trực Bộ GDĐT - gợi mở khi giao việc tuyển dụng giáo viên cho sở GDĐT thì cả nước chỉ có 34 hội đồng, thi trong 1 ngày và mỗi ứng viên sẽ có "n nguyện vọng". Nguyện vọng 1 vào xã A không đạt có thể xét nguyện vọng 2 vào xã B. Khi đó, cơ hội thi tuyển của cử nhân sư phạm sẽ tăng thêm...

Kiến nghị hiệu trưởng được quyền tuyển dụng

TS Hoàng Ngọc Vinh - nguyên Vụ trưởng Vụ Giáo dục chuyên nghiệp, Bộ GDĐT - ủng hộ chủ trương giao quyền tuyển dụng cho ngành giáo dục. Tuy nhiên, ông Vinh cho rằng, nên áp dụng mô hình quản lý nhà trường mới, lấy cộng đồng giám sát, trao quyền tự chủ cho hiệu trưởng và ban giám hiệu chủ động tuyển dụng giáo viên. Cơ quan quản lý nhà nước địa phương cấp trên chỉ tham gia ở những việc nào đó và cùng theo dõi, giám sát.

“Tuyển dụng giáo viên đòi hỏi phải có kỹ năng, tri thức và khách quan, dân chủ, liêm chính và chịu trách nhiệm giải trình tính minh bạch mà cơ quan quản lý giáo dục cấp trên có thể không đáp ứng. Do đó, cần mạnh dạn trao quyền tuyển dụng cho hiệu trưởng. Tuy nhiên, với những trường học chưa đủ điều kiện để tự tổ chức tuyển dụng, ngành giáo dục các cấp sẽ cần có sự hỗ trợ” ông Vinh nói và lưu ý, việc tuyển dụng không hề đơn giản, không phải bất kỳ hiệu trưởng nào cũng có đủ khả năng tổ chức thi tuyển, tuyển dụng.

Do đó, ông kiến nghị, ngành giáo dục cần có hướng dẫn cụ thể, có lộ trình, hướng dẫn đồng hành, giám sát việc tuyển dụng của các trường để đảm bảo quy trình này diễn ra công khai, minh bạch, đúng với các quy định của pháp luật, đảm bảo chất lượng.

Đồng quan điểm, thầy Hà Công Minh - Hiệu trưởng Trường Tiểu học Chiềng Nơi (Sơn La) - cho rằng, khi giao quyền tuyển dụng cho ngành giáo dục, đặc biệt là các hiệu trưởng, sẽ giảm bớt khâu trung gian, thuận tiện cho các nhà trường.
"Như trước đây, huyện đưa thầy cô về, các trường lại phải đào tạo lại tay nghề của các cô mặc dù qua phỏng vấn. Hiệu trưởng là người biết rõ tay nghề của giáo viên, nếu được trao quyền tuyển dụng sẽ rất thuận tiện. Tuy nhiên, việc tuyển dụng không phải dễ, cần sự phối hợp với xã, các cấp chính quyền" - thầy Minh nói.