Tiếp tục tháo gỡ điểm nghẽn, bảo đảm tính minh bạch và an toàn của thị trường bảo hiểm

Tập trung sửa đổi các quy định bất cập, giảm tối thiểu 30% điều kiện đầu tư kinh doanh

Trình bày tờ trình của Chính phủ, Thứ trưởng Bộ Tài chính Lê Tấn Cận cho biết, dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm được đề xuất theo trình tự, thủ tục rút gọn, nhằm giải quyết các vấn đề cấp bách, phát sinh trong thực tiễn.

Mục tiêu trọng tâm của việc sửa đổi là cắt giảm điều kiện đầu tư kinh doanh, đơn giản hóa thủ tục hành chính, tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc cấp thiết đang tồn tại. Quan điểm xây dựng Luật nhấn mạnh việc bãi bỏ ít nhất 30% điều kiện đầu tư kinh doanh, thời gian giải quyết thủ tục hành chính và chi phí tuân thủ, qua đó tạo thuận lợi tối đa cho doanh nghiệp, đồng thời nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước.

Theo dự thảo, Luật sẽ sửa đổi 24 điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm hiện hành, trong đó cắt giảm điều kiện kinh doanh tại 7 điều và đơn giản hóa thủ tục hành chính tại 2 điều. Cụ thể, dự thảo bãi bỏ các yêu cầu như xác nhận của cơ quan quản lý nước ngoài về việc doanh nghiệp không vi phạm nghiêm trọng, bãi bỏ một số điều kiện trước khi chính thức hoạt động, lược bỏ tiêu chuẩn người quản lý, kiểm soát và điều kiện đối với đại lý bảo hiểm.

Về thủ tục, dự thảo thay quy định “đăng ký” bằng hình thức “thông báo nguyên tắc tách nguồn vốn chủ sở hữu và nguồn phí bảo hiểm” đối với doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ, tái bảo hiểm; đồng thời lược bỏ việc chấp thuận phương pháp, cơ sở tính phí bảo hiểm xe cơ giới.

Dự thảo cũng tháo gỡ nhiều vướng mắc khác cho doanh nghiệp như bỏ thủ tục chấp thuận nhân sự chủ chốt sau cấp phép, nới nguyên tắc đảm nhiệm chức vụ, mở rộng phạm vi hoạt động của đại lý bảo hiểm, và kéo dài thời gian chuyển đổi chứng chỉ đại lý. Đặc biệt, dự thảo sửa đổi 5 điều để đồng bộ với Luật Thanh tra, Luật Doanh nghiệp; đồng thời hoàn thiện quy định về vốn trên cơ sở rủi ro, cho phép áp dụng song song hai mô hình: vốn trên cơ sở rủi ro và biên khả năng thanh toán, giúp doanh nghiệp có thời gian chuẩn bị.

Luật cũng bổ sung 2 điều mới về nguyên tắc tổ chức, cá nhân góp vốn, thành lập, quản lý, kiểm soát doanh nghiệp, hoạt động đại lý và cung cấp dịch vụ phụ trợ bảo hiểm; cùng nguyên tắc đầu tư của doanh nghiệp môi giới bảo hiểm nhằm bảo đảm hoạt động an toàn, hiệu quả.

Chính phủ đề xuất trình dự án Luật theo trình tự rút gọn, giải quyết kịp thời các vấn đề phát sinh, trình Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 10 (tháng 10/2025).

Đảm bảo an toàn, minh bạch, phòng ngừa rủi ro trong thực thi và giám sát thị trường

Theo Thẩm tra sơ bộ của Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính, cơ quan này cơ bản tán thành sự cần thiết ban hành Luật sửa đổi, đồng thời đề nghị chỉ sửa đổi, bổ sung những nội dung cấp bách, thật sự cần thiết để tháo gỡ điểm nghẽn của thị trường bảo hiểm.

Báo cáo thẩm tra cũng đồng ý với đề xuất thông qua tại kỳ họp thứ 10 nhưng yêu cầu làm rõ tính cấp bách để áp dụng quy trình rút gọn. Một số nội dung cần cân nhắc kỹ được nêu gồm: lý do bãi bỏ quy định về sản phẩm bảo hiểm rủi ro tử vong có thời hạn từ 1 năm trở xuống đối với doanh nghiệp phi nhân thọ và bảo hiểm sức khỏe; cũng như việc bãi bỏ điều kiện góp vốn và cấp phép cho doanh nghiệp môi giới bảo hiểm - vốn là quy định quan trọng để sàng lọc năng lực và uy tín của doanh nghiệp.

Cơ quan thẩm tra đề nghị nếu bãi bỏ các điều kiện này, cần nghiên cứu giải pháp giám sát hậu kiểm phù hợp, đảm bảo an toàn thị trường. Ngoài ra, cần rà soát quy định về kiểm soát nội bộ, quản trị rủi ro, ký quỹ, thu hồi giấy phép, chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm mà vẫn giữ được tính an toàn, minh bạch.

Về hoạt động đại lý bảo hiểm, Ủy ban đề nghị làm rõ lý do sửa đổi, đánh giá tác động việc cho phép bán chéo sản phẩm giữa các doanh nghiệp trong cùng tập đoàn, tránh xung đột lợi ích và rủi ro quản lý. Cơ quan thẩm tra cũng yêu cầu làm rõ phạm vi “kiểm tra” chuyên ngành để tránh khoảng trống pháp lý so với “thanh tra” trước đây, đồng thời giữ nguyên nguyên tắc chỉ thanh tra, kiểm tra một lần/năm, trừ trường hợp có vi phạm rõ ràng.

Kết luận thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh nhấn mạnh Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhất trí cao với sự cần thiết ban hành Luật sửa đổi, tập trung giải quyết các vấn đề cấp bách, còn việc sửa đổi toàn diện sẽ được Chính phủ nghiên cứu trong giai đoạn tiếp theo.

Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị Chính phủ rà soát toàn bộ nội dung dự thảo, bảo đảm phù hợp với chủ trương, chính sách của Đảng, đặc biệt là Kết luận 119-KL/TW, Nghị quyết 66/NQ-CP, Nghị quyết 68/NQ-CP và Quy định 178-QĐ/TW về kiểm soát quyền lực, phòng chống tham nhũng trong công tác xây dựng pháp luật.

Đồng thời, ông lưu ý cần đánh giá kỹ tác động các chính sách, nhận diện rủi ro, đảm bảo quy định “hợp hiến - hợp pháp - khả thi - minh bạch”, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp, người dân; góp phần khơi thông điểm nghẽn, thúc đẩy thị trường bảo hiểm phát triển ổn định.

Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh nhấn mạnh yêu cầu đẩy mạnh ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số trong hoạt động bảo hiểm, đặc biệt là số hóa hợp đồng kinh doanh bảo hiểm, giúp cắt giảm thủ tục hành chính, nâng cao tính minh bạch và bảo vệ người tiêu dùng.

Dự thảo luật cần tiếp tục rà soát để giảm thêm điều kiện đầu tư kinh doanh, chi phí tuân thủ, đồng thời đánh giá đầy đủ hệ quả pháp lý khi thực hiện các biện pháp cắt giảm, đảm bảo có cơ chế thanh tra - giám sát phù hợp, tránh phát sinh “khoảng trống quản lý”.

Về mô hình vốn trên cơ sở rủi ro, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị nghiên cứu áp dụng song song mô hình này với mô hình biên khả năng thanh toán, đánh giá lộ trình áp dụng, chi phí tuân thủ, năng lực doanh nghiệp và cơ quan quản lý, nhằm đảm bảo tính khả thi và tránh gánh nặng không cần thiết. Ông cũng gợi ý xem xét lùi thời hạn áp dụng từ năm 2028 sang 2031 để các bên có thời gian chuẩn bị kỹ.

Phó Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh việc tiếp thu các ý kiến về hợp đồng bảo hiểm minh bạch, dễ hiểu, quy trình thanh toán rõ ràng, đồng thời nghiên cứu gộp thêm một số điều, tinh giản quy định để thuận tiện cho thực thi.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội giao Ủy ban Kinh tế và Tài chính phối hợp với Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban khác của Quốc hội thẩm tra chính thức dự án luật, hoàn thiện hồ sơ trình Quốc hội xem xét, quyết định tại Kỳ họp thứ 10.