Tháo gỡ khúc mắc trong quá trình sáp nhập, thành lập mới HTX

Nhiều địa phương đang hướng đến sáp nhập những HTX có cùng lĩnh vực lợi thế với nhau. Đây cũng là cách tăng quy mô, phạm vi hoạt động của HTX sau sáp nhập và cũng là cơ hội để HTX thu hút thêm thành viên, tăng vốn góp, từng bước nâng cao chất lượng hoạt động cho HTX.

Chưa rõ quy trình sáp nhập HTX

Tuy nhiên, quy trình sáp nhập các HTX này như thế nào để đúng với quy định của Luật HTX 2023 thì nhiều HTX, thậm chí nhiều cán bộ quản lý HTX ở địa phương cũng chưa nắm được nên tạo ra những khó khăn nhất định trong quá trình thực hiện.

Theo giới chuyên gia, nếu như thực hiện hợp nhất mô hình HTX. Cụ thể như HTX A, B, C hợp nhất thành D (cùng loại hình) thì phải tiến hành đăng ký thành lập HTX D, đồng thời chấm dứt tồn tại của các HTX A, B, C.

Còn nếu sáp nhập, ví dụ như sáp nhập HTX: K, L, M, N vào HTX N (cùng loại hình) thì HTX K, L, M phải thực hiện chuyển toàn bộ tài sản, quyền, nghĩa vụ và lợi ích hợp pháp sang HTX N. Song song đó, HTX K, L, M cần chấm dứt sự tồn tại còn HTX N tiếp tục hoạt động (đăng ký thay đổi).

TS. Võ Thị Kim Sa, nguyên Phó Hiệu trưởng Trường Chính sách công và Phát triển nông thôn II, cho biết HTX nhận sáp nhập và HTX được sáp nhập phải dự thảo hợp đồng sáp nhập; dự thảo Điều lệ HTX nhận sáp nhập.

Đi liền với đó cần tổ chức Đại hội thành viên của HTX nhận sáp nhập và HTX được sáp nhập thông qua hợp đồng sáp nhập, Điều lệ (65% tán thành).

Còn HTX được sáp nhập phải chuyển toàn bộ tài sản, quyền, nghĩa vụ và lợi ích hợp pháp sang HTX nhận sáp nhập và chấm dứt sự tồn tại. Các HTX cũng phải gửi hợp đồng sáp nhập đến tất cả chủ nợ, thông báo cho người lao động, UBND nơi cấp Giấy chứng nhận đăng ký HTX trong thời hạn 15 ngày. Bởi hiện vấn đề công nợ sau sáp nhập rất phức tạp.

Việc đăng ký thay đổi nội dung Giấy chứng nhận đăng ký HTX (kèm theo hợp đồng sáp nhập, nghị quyết ĐHTV) cũng cần thực hiện khi sáp nhập.

Có thể thấy, việc sáp nhập thành một HTX thống nhất, có quy mô lớn hơn giúp HTX tăng năng lực cạnh tranh, tăng khả năng đàm phán với các đối tác và giúp tăng nhận diện thương hiệu tốt hơn trên thị trường.

Đặc biệt, các HTX quy mô lớn thường có khả năng thuận lợi hơn trong tiếp cận các nguồn vốn tín dụng cũng như chính sách hỗ trợ vì dễ thực hiện sản xuất trên quy mô lớn. Tuy nhiên, quá trình sáp nhập cũng tiềm ẩn những rủi ro về tài chính, sự khác biệt về văn hóa, quy định của từng địa phương…

Do đó, giới chuyên gia cho rằng trước khi sáp nhập cần thẩm định kỹ lưỡng về tài sản, tăng cường trao đổi nhằm hạn chế xung đột cũng như phát huy được giá trị của mô hình HTX sau sáp nhập.

Băn khoăn trong đăng ký thành lập HTX

Anh Lê Quang Vũ (Hà Nội) với mong muốn thành lập HTX trong lĩnh vực kiến trúc nhưng đến nay anh không biết việc đăng ký thành lập HTX ở lĩnh vực này có phù hợp với quy định của Luật HTX không hay HTX chỉ hoạt động ở lĩnh vực nông nghiệp. Đi liền với đó, giấy đăng ký thành lập HTX có đồng thời là giấy chứng nhận đăng ký thuế hay không?

Tìm hiểu Khoản 3, Điều 9, Luật HTX 2023 cho thấy, giấy chứng nhận đăng ký tổ hợp tác, giấy chứng nhận đăng ký HTX cũng đồng thời là giấy chứng nhận đăng ký thuế. Và giấy chứng nhận đăng ký tổ hợp tác, giấy chứng nhận đăng ký HTX không phải là giấy phép kinh doanh.

Thay vào đó, mỗi tổ hợp tác, HTX, Liên hiệp HTX được cấp một mã số duy nhất gồm 10 chữ số (Luật cũ là 12 chữ số). Mã số này đồng thời là mã số thuế. Và tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX có quyền hoạt động kinh doanh kể từ ngày được cấp giấy chứng nhận đăng ký, trừ trường hợp kinh doanh ngành, nghề đầu tư có điều kiện.

Giới chuyên gia cho rằng, theo Luật đầu tư năm 2020, có 227 ngành nghề kinh doanh có điều kiện vì lý do quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, đạo đức xã hội, sức khỏe của cộng đồng. Do đó, nếu tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX đối chiếu trong Luật này nếu kinh doanh trong 227 ngành nghề kinh doanh có điều kiện thì phải thực hiện đăng ký kinh doanh, đơn cử như sản xuất kinh doanh rượu; kinh doanh, phân phối thuốc bảo vệ thực vật, kinh doanh bảo hiểm, xăng dầu…

HTX cần lưu ý, nếu như Khoản 1, Điều 2 Thông tư 07/2019/TT-BKHĐT quy định giấy chứng nhận đăng ký HTX ghi lại thông tin về đăng ký thuế do hợp tác xã đăng ký, đồng thời là giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh thì quy định này đã không còn hiệu lực. Thay vào đó, Khoản 3, Điều 9 Nghị định 92/2024/NĐ-CP quy định giấy chứng nhận đăng ký tổ hợp tác, giấy chứng nhận đăng ký HTX đồng thời là Giấy chứng nhận đăng ký thuế; không phải là giấy phép kinh doanh. Do đó, HTX cần lưu ý để nắm bắt và thực hiện cho phù hợp.

Đặc biệt, việc nắm bắt, chuyển hoạt động theo Luật HTX năm 2023 ở nhiều HTX có thể gặp những khó khăn bởi nhiều quy định chưa cụ thể. Nhưng đến nay, đã có một số văn bản pháp luật quy định chi tiết một số điều của Luật HTX 2023. Như Nghị định 113/2024/NĐ-CP, Nghị định 92/2024/NĐ-CP… Đây là lời giải cho những khúc mắc của HTX liên quan đến các vấn đề căn bản như giao dịch nội bộ, cho vay nội bộ, thành lập doanh nghiệp, quy mô HTX, sáp nhập HTX, đăng ký kinh doanh…

Huyền Trang