Phó Thủ tướng Bùi Thanh Sơn giải trình về 7 nhóm vấn đề lớn của dự án Luật Thương mại điện tử

Trước khi giải trình các vấn đề được đại biểu Quốc hội quan tâm về dự án Luật, Phó Thủ tướng Chính phủ Bùi Thanh Sơn thay mặt Chính phủ cảm ơn các ý kiến góp ý và các phát biểu tranh luận của các đại biểu, đánh giá đây là những ý kiến rất sâu sắc, công phu và sát với thực tiễn.

Phó Thủ tướng nhấn mạnh, hoạt động thương mại điện tử ở nước ta đã phát triển mạnh mẽ, “đi cùng với thời đại”, song mới chỉ được điều chỉnh bằng Nghị định 52/2013/NĐ-CP và Nghị định 85/2021/NĐ-CP. Do đó, việc ban hành một đạo luật chuyên ngành là cần thiết để vừa kiến tạo không gian phát triển mới, vừa quản lý hiệu quả, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và nhà sản xuất.

Qua thảo luận, các đại biểu đã tập trung góp vào các nội dung như: phạm vi điều chỉnh luật, trách nhiệm chủ quản nền tảng thương mại điện tử, livestream bán hàng, thương mại điện tử có yếu tố nước ngoài, trách nhiệm tổ chức cung cấp dịch vụ hỗ trợ, ứng dụng công nghệ trong xử lý vi phạm và các vấn đề về bảo vệ trẻ em và lưu trữ dữ liệu...

Theo đó, đối với nhóm vấn đề thứ nhất liên quan đến phạm vi điều chỉnh và áp dụng Luật Thương mại điện tử, Phó Thủ tướng Bùi Thanh Sơn cho biết, đa số đại biểu Quốc hội tán thành với việc mở rộng phạm vi điều chỉnh, song đề nghị rà soát kỹ để bảo đảm tính thống nhất trong hệ thống pháp luật, tránh chồng chéo với các luật khác, đặc biệt là Luật Thương mại.

Phó Thủ tướng cho biết, cơ quan soạn thảo đã rà soát 51 văn bản pháp luật, trong đó có 31 luật và 19 nghị định, bao gồm cả các luật mới, như Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, Luật Công nghiệp công nghệ số, Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân, Luật Chuyển đổi số, Luật Quản lý thuế, Luật An ninh mạng... để bảo đảm sự thống nhất, đồng bộ.

Ở nhóm vấn đề thứ hai về trách nhiệm chủ quản nền tảng thương mại điện tử, Phó Thủ tướng cho rằng, dự thảo luật đã định vị đầy đủ địa vị pháp lý cho các mô hình thương mại điện tử “từ bán hàng trực tiếp đến mô hình nhiều bên”, đồng thời, phân tầng trách nhiệm tương ứng với mức độ tham gia của từng chủ thể.

Một điểm nhấn quan trọng là dự thảo đã quy định "định danh" người bán trong nước qua mã định danh điện tử (VNID) và người bán nước ngoài qua giấy tờ pháp lý, nhằm minh bạch giao dịch, truy xuất nguồn gốc hàng hóa và tăng cường bảo vệ người tiêu dùng. Mục tiêu là ngăn chặn hàng giả, hàng nhái, lừa đảo trên không gian mạng - vấn đề được nhiều đại biểu thẳng thắn chỉ ra tại phiên thảo luận.

"Trên tinh thần tiếp thu, Chính phủ sẽ tiếp tục chỉ đạo cơ quan soạn thảo hoàn thiện các "công cụ" chống hàng giả, gian lận thương mại trên môi trường số, trong đó luật quy định khung, còn các biện pháp chi tiết, linh hoạt sẽ được cụ thể hóa tại nghị định để có thể kịp thời điều chỉnh trước những biến động rất nhanh của thực tiễn", Phó Thủ tướng Bùi Thanh Sơn khẳng định.

Nhóm vấn đề thứ ba liên quan đến các tổ chức cung cấp dịch vụ hỗ trợ thương mại điện tử (dịch vụ thanh toán, trung gian thanh toán, logistics), nhiều đại biểu đề nghị cần đặt ra trách nhiệm rõ ràng, bởi đây là “các mắt xích" quan trọng trong chuỗi thương mại điện tử. Phó Thủ tướng Bùi Thanh Sơn cho biết, dự thảo luật đã bổ sung trách nhiệm của các tổ chức này khi tích hợp với nền tảng thương mại điện tử, bao gồm: Thông báo và xin ý kiến người tiêu dùng; Thiết lập cơ chế tiếp nhận khiếu nại; Bảo đảm an toàn dữ liệu; Gỡ bỏ nền tảng vi phạm theo yêu cầu cơ quan nhà nước.

Đối với dịch vụ logistics, dự thảo quy định rõ trách nhiệm kiểm tra hồ sơ hàng hóa, thực hiện đúng hợp đồng, phối hợp với cơ quan nhà nước trong kiểm tra, xử lý vi phạm. Trước các ý kiến tiếp tục góp ý của đại biểu, nhất là liên quan Điều 14, Phó Thủ tướng khẳng định sẽ chỉ đạo tiếp thu và chỉnh lý, bảo đảm vừa chặt chẽ vừa tạo không gian phát triển cho thương mại điện tử.

Nhóm vấn đề thứ tư về nội dung quy định livestream bán hàng, đặc biệt là vấn đề quảng cáo, tác động đến trẻ em, phụ nữ và nhóm dễ tổn thương; theo Phó Thủ tướng, dự thảo đã quy định nền tảng livestream phải xác thực danh tính người livestream, ngăn chặn và gỡ bỏ nội dung vi phạm, hiển thị cảnh báo với hàng hóa, dịch vụ rủi ro, đồng thời lưu trữ dữ liệu hình ảnh, âm thanh.

Bên cạnh đó, luật cũng quy định rõ trách nhiệm của người livestream và người bán hàng, nhằm đảm bảo an toàn, minh bạch và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Trước ý kiến của nhiều đại biểu về bảo vệ trẻ em trên môi trường số, Phó Thủ tướng cho biết, Chính phủ sẽ tiếp tục bổ sung, hoàn thiện các quy định về bảo vệ trẻ em khi tham gia thương mại điện tử và không gian mạng.

Nhóm vấn đề thứ năm về thương mại điện tử có yếu tố nước ngoài, Phó Thủ tướng cho biết cơ quan soạn thảo đã rà soát 8 điều ước quốc tế liên quan (3 song phương, 5 đa phương) và khẳng định dự thảo luật không vi phạm cam kết quốc tế. Dự thảo đã quy định chủ quản nền tảng thương mại điện tử nước ngoài sử dụng tiếng Việt, tên miền .vn hoặc đạt ngưỡng giao dịch với người mua tại Việt Nam thì phải thành lập pháp nhân tại Việt Nam.

Trường hợp điều ước quốc tế có quy định khác, chủ thể có thể chọn 1 trong 2 hình thức: thành lập pháp nhân tại Việt Nam hoặc ủy quyền cho pháp nhân Việt Nam thực hiện nghĩa vụ và ký quỹ tại ngân hàng để bảo đảm bồi thường thiệt hại khi có vi phạm. Người bán nước ngoài phải thực hiện nghĩa vụ tương tự người bán trong nước, bao gồm cung cấp thông tin định danh, minh bạch hàng hóa, chứng minh điều kiện kinh doanh; chủ quản nền tảng có trách nhiệm hiển thị công khai thông tin người bán.

Nhóm vấn đề thứ sáu về chính sách phát triển thương mại điện tử, Phó Thủ tướng dẫn số liệu doanh thu thương mại điện tử tăng từ khoảng 21 tỷ USD năm 2023 lên 25 tỷ USD năm 2024; thuế thu từ thương mại điện tử tăng từ 97.000 tỷ đồng lên 120.000 tỷ đồng và dự kiến năm nay khoảng 200.000 tỷ đồng, cho thấy tiềm năng rất lớn.

Theo Phó Thủ tướng, định hướng, chính sách sẽ hướng tới khuyến khích tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước tham gia thương mại điện tử, gắn với bảo đảm an ninh, lợi ích quốc gia, đầu tư hạ tầng số, logistics, phát triển hệ sinh thái thương mại điện tử thông minh, xanh, bền vững, nguồn nhân lực chất lượng cao. Đồng thời ưu tiên hỗ trợ hộ kinh doanh, doanh nghiệp khởi nghiệp, hợp tác xã, doanh nghiệp nhỏ và vừa, phụ nữ, người khuyết tật, vùng khó khăn thông qua các chương trình đào tạo chuyển đổi số và mô hình điểm thương mại điện tử nông thôn.

Nhóm vấn đề thứ bảy về chi phí tuân thủ và thủ tục hành chính, Phó Thủ tướng Bùi Thanh Sơn khẳng định dự thảo luật tuân thủ nguyên tắc cắt giảm tối đa thủ tục, áp dụng tối đa công nghệ thông tin, chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm, dựa trên dữ liệu và mức độ rủi ro, đơn giản hóa quy trình, thực hiện 100% trên môi trường điện tử. Phó Thủ tướng cho biết thêm, hiện lĩnh vực thương mại điện tử chỉ còn 20 thủ tục hành chính, đều đã được cải cách toàn diện.