Nâng cao chất lượng thị trường chứng khoán để đón dòng vốn sau nâng hạng

Phóng viên: Thị trường chứng khoán Việt Nam đã được công nhận là thị trường chứng khoán mới nổi thứ cấp. Ông có thể chia sẻ thêm về quá trình này và triển vọng dòng vốn ngoại trong thời gian tới?

TS. Cấn Văn Lực: Chúng ta đã rất nỗ lực và quyết liệt, để đến nay chính thức được FTSE Russell công nhận là thị trường chứng khoán mới nổi thứ cấp. Tất nhiên, chúng ta vẫn còn một quá trình quá độ từ nay đến tháng 9/2026. Trong thời gian này, chúng ta phải tiếp tục hoàn thiện một số khâu, công việc khác để tiến tới việc được chính thức nâng hạng theo tiêu chí.

Các dự báo, phân tích cho rằng, đâu đó chúng ta có thể thu hút được thêm bình quân khoảng 5 tỷ USD trong giai đoạn tới. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng dòng vốn này sẽ không đến ồ ạt ngay lập tức, mà sẽ phân kỳ, có thể kéo dài từ 1 đến 2 năm, thậm chí lâu hơn. Vì vậy, lượng vốn này, dù là tín hiệu tốt, nhưng thực tế không quá nhiều. Giả sử trong vòng 3 năm, thì bình quân mỗi năm có thể chỉ khoảng từ 1 đến 2 tỷ USD vốn mới cho thị trường chứng khoán.

Phần lớn dòng vốn này sẽ đến từ các quỹ đầu tư ETF. Các quỹ ETF lại chia làm hai loại là quỹ thụ động và quỹ chủ động. Trong đó, khoảng 30% sẽ đến từ các quỹ thụ động và 70% đến từ các quỹ chủ động.

Dù vậy, các nhà đầu tư vẫn sẽ tiếp tục nghe ngóng động thái của thị trường, chính sách và cả hành động của các nhà đầu tư tổ chức khác. Với tình hình hiện tại, rõ ràng chúng ta còn rất nhiều việc phải làm.

Tất nhiên, nếu chúng ta thu hút được khoảng 3 - 5 tỷ USD trong vài năm tới thì đó vẫn là tín hiệu tích cực đối với thị trường tài chính nói chung, thị trường chứng khoán nói riêng.

Ở góc độ rộng hơn, theo tôi, có 3 tác động chính, gồm:

Thứ nhất, đây sẽ là chất xúc tác để các dòng vốn khác cùng tham gia thêm vào thị trường chứng khoán Việt Nam, chứ không chỉ riêng dòng vốn đó. Thực tế, một số dòng vốn khác cũng đã và đang được kích hoạt, bổ sung cho thị trường của chúng ta.

Thứ hai, giúp thị trường chứng khoán Việt Nam trở nên lành mạnh hơn, bởi nếu chúng ta muốn được chính thức nâng hạng vào tháng 9/2026 và duy trì vị thế đó, thì rõ ràng phải nâng cao chất lượng, hiệu quả và quy mô của thị trường, đúng như Đề án Nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam mà Chính phủ đã đề ra.

Thứ ba, một phần vốn ngoại tệ như vậy cũng sẽ góp phần giúp chúng ta có thêm nguồn lực ngoại tệ, đồng thời tạo thêm công cụ để bình ổn tỷ giá hiện nay và sắp tới. Đây là yếu tố tích cực.

Tuy nhiên, chúng ta cũng cần lưu ý hai vấn đề. Đầu tiên là nếu không đáp ứng được kỳ vọng của nhà đầu tư và tổ chức như FTSE Russell trong năm tới, thì hệ quả sẽ thế nào. Do đó, chúng ta cần phải rất quyết tâm trong vấn đề này.

Thêm vào đó, nếu thị trường xuất hiện yếu tố bất ổn, hiện tượng đảo chiều có thể xảy ra, nên cần tính tới phương án kiểm soát rủi ro. Tức là có thể tiền vào nhiều hơn, nhưng cũng có thể tiền ra nhiều hơn cùng lúc. Vì vậy, vừa phải nỗ lực cải thiện thị trường, vừa phải có công cụ kiểm soát tốt hơn.

Phóng viên: Để đón làn sóng vốn ngoại, Việt Nam cần có những chính sách như thế nào để điều phối các trụ cột tài khóa, tiền tệ, tỷ giá, đảm bảo vừa mở cửa, vừa giữ ổn định, thưa ông?

TS. Cấn Văn Lực: Trước hết, tôi nghĩ rằng chúng ta cần làm thật tốt Đề án Nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam mà Chính phủ đã phê duyệt gần đây. Tất cả cơ chế, chính sách, giải pháp trong đó đã được định vị khá rõ. Tôi rất mong muốn chúng ta triển khai thực hiện thật tốt.

Trong thời gian tới, nếu muốn tăng trưởng kinh tế cao – thậm chí là khoảng 10% đến năm 2030 – thì vẫn phải đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát tốt lạm phát, tỷ giá, cũng như các thị trường liên quan khác như vàng, bất động sản, tài sản hóa và cả thị trường liên ngân hàng. Chỉ khi đó mới góp phần ổn định kinh tế vĩ mô và tăng niềm tin của nhà đầu tư trong nước lẫn quốc tế.

Tôi xin lưu ý 3 nhóm giải pháp cực kỳ quan trọng, đó là:

Thứ nhất, cần tăng cả số lượng và chất lượng cho thị trường chứng khoán Việt Nam. Hiện nay, số lượng doanh nghiệp niêm yết vẫn chưa nhiều, chất lượng chưa cao, chủ yếu tập trung ở nhóm ngân hàng, bất động sản. Chúng ta chưa có nhiều cổ phiếu dẫn dắt lớn trong các lĩnh vực công nghệ thông tin, khoa học công nghệ, năng lượng, công nghiệp chiến lược. Tôi rất mong thời gian tới, sẽ có thêm nhiều doanh nghiệp lớn niêm yết, để cấu trúc thị trường chứng khoán Việt Nam tiệm cận thông lệ quốc tế.

Thứ hai, cần tăng tính minh bạch của thị trường. Điều đó bao gồm việc cải thiện công bố thông tin, nâng cao chất lượng báo cáo tiếng Anh, đồng thời áp dụng các chuẩn mực quốc tế – như chuẩn mực kế toán và báo cáo tài chính quốc tế – để hỗ trợ quá trình nâng hạng, thậm chí thăng hạng trong tương lai.

Thứ ba, nâng cao chất lượng nhà đầu tư – bao gồm cả tổ chức và cá nhân. Đây là yếu tố rất quan trọng. Với nhà đầu tư tổ chức, các quỹ đầu tư trong nước cần được quan tâm phát triển hơn nữa. Các quỹ này, cũng như doanh nghiệp niêm yết, cần hướng tới hai yếu tố cực kỳ quan trọng là “xanh hóa” và “số hóa” để đảm bảo thị trường phát triển bền vững.

Phóng viên: Có thể nói, nâng hạng thị trường chứng khoán không chỉ là câu chuyện kỹ thuật, mà còn là bài kiểm tra về thể chế. Vậy, theo ông, đâu là điểm nghẽn thể chế lớn nhất hiện nay?

TS. Cấn Văn Lực: Trong Đề án Nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam mà Thủ tướng Chính phủ đã ký ban hành để nâng hạng thị trường chứng khoán, đã nhận diện rất rõ một số điểm then chốt.

Trước hết, chúng ta cần tổ chức thực hiện thật tốt các cơ chế, chính sách, đặc biệt là các nghị quyết chiến lược mà Đảng và Nhà nước đã ban hành thời gian qua, cùng với việc triển khai các luật có liên quan như Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư, Luật Chứng khoán và một số luật khác.

Bên cạnh đó, cần tiếp tục ban hành những quy định pháp luật mới để điều chỉnh các lĩnh vực, mô hình kinh doanh mới trên cơ sở thử nghiệm, đồng thời đảm bảo tính kịp thời và hiệu quả cao hơn.

Ngoài ra, phải kịp thời tháo gỡ những rào cản, vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện.

Tôi cũng kiến nghị rằng, đã đến lúc chúng ta cần rà soát lại Luật Chứng khoán – ban hành năm 2019 và sửa đổi một phần vào năm 2024. Rõ ràng, đã đến lúc phải sửa đổi căn bản, gắn Luật Chứng khoán với câu chuyện nâng hạng thị trường, đồng thời với quá trình cải cách khu vực tài chính nói chung trong thời gian tới.

Phóng viên: Xin trân trọng cảm ơn ông!