‏Nguồn “vốn xanh” thúc đẩy nông nghiệp bền vững‏

Dòng “vốn xanh” nguồn lực cho nông nghiệp chuyển đổi‏

‏Dù được xác định nông nghiệp vẫn còn nhiều dư địa phát triển. Năm 2024, kim ngạch xuất khẩu nông sản đạt trên 62 tỷ USD, năm 2025 dự kiến khoảng 70 tỷ USD và hướng tới mốc 100 tỷ USD trong tương lai. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu này, không thể thiếu nguồn “vốn xanh” và các mô hình phát triển bền vững. Mỗi chủ thể trong chuỗi giá trị từ doanh nghiệp lớn, doanh nghiệp vừa và nhỏ, hợp tác xã đến hộ nông dân cần được định vị rõ vai trò để liên kết hiệu quả.‏

‏Báo cáo Ngân hàng Nhà nước cho thấy, hành lang pháp lý cho “tín dụng xanh” đã từng bước hoàn thiện. Hoạt động cấp tín dụng đã được lồng ghép quản lý rủi ro môi trường – xã hội. Đến cuối tháng 11/2025, dư nợ “tín dụng xanh” toàn hệ thống ước đạt khoảng 750 nghìn tỷ đồng, với tốc độ tăng trưởng bình quân hơn 21%/năm trong giai đoạn 2017 – 2025, cao hơn mức tăng trưởng tín dụng chung của nền kinh tế.‏

‏Tuy nhiên, dư nợ “tín dụng xanh” chỉ chiếm khoảng 4,5% tổng dư nợ nền kinh tế. Được đánh giá là tỷ lệ “chưa tương xứng” với mục tiêu “tăng trưởng xanh” quốc gia khi nhu cầu “vốn xanh” cho các mô hình nông nghiệp sạch, tiết kiệm năng lượng và giảm phát thải đang tăng nhanh ở khu vực doanh nghiệp, hợp tác xã và hộ nông dân.‏

‏Nhìn nhận nguyên nhân khiến dư nợ tín dụng xanh còn thấp, TS. Nguyễn Minh Trí, Giảng viên Khoa Kinh tế Quản trị Trường Đại học Văn Hiến TP. Hồ Chí Minh cho rằng, xuất phát từ việc nhận thức về “tín dụng xanh” chưa đầy đủ, trong khi các sản phẩm “tín dụng xanh” của Nhà nước và hệ thống ngân hàng chưa được phổ biến sâu rộng, khiến nhiều khách hàng tiềm năng chưa thể tiếp cận và thụ hưởng nguồn vốn ưu đãi.‏

‏Trên thực tế, đang có điều nghịch lý là doanh nghiệp muốn vay, ngân hàng muốn cho vay, nhưng sự kết nối giữa hai phía vẫn lỏng lẻo. Ngân hàng đang thiếu dữ liệu chuẩn về phát thải, năng lượng và hiệu quả môi trường của dự án, khiến việc thẩm định rủi ro gặp nhiều rào cản. Ưu đãi lãi suất chưa đủ mạnh, mức chênh lệch với tín dụng thông thường không đáng kể, nên động lực cho vay xanh vẫn hạn chế.‏

‏ThS. Nguyễn Văn Hoàng Phó Giám đốc Ngân hàng Agribank Chi nhánh An Giang cho biết, nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ, yếu về năng lực ESG, thiếu kỹ năng lập báo cáo theo chuẩn quốc tế, dẫn tới khó đáp ứng điều kiện tiếp cận vốn hoặc phát hành “trái phiếu xanh”. Một “điểm nghẽn” khác là tiêu chuẩn xanh trong nước còn khác biệt so với thông lệ quốc tế, khiến ngân hàng gặp khó khi huy động nguồn vốn dài hạn.

‏Tháo “điểm nghẽn” thúc đẩy dòng vốn xanh cho phát triển bền vững‏

‏Đáng chú ý, các ngân hàng thương mại hiện là nguồn cung vốn lớn nhất cho “tín dụng xanh”, chiếm khoảng 88% tổng dư nợ “tín dụng xanh” toàn hệ thống. Bên cạnh nguồn vốn tín dụng truyền thống, hệ thống ngân hàng cũng tích cực đa dạng hóa nguồn huy động để bổ sung cho dòng “vốn xanh”.‏

‏Nhằm thực hiện hành trình bắt buộc tới Net Zero cuộc đua “xanh hóa tín dụng” đã bắt đầu. Trong 5 năm qua, dư nợ “tín dụng xanh” tăng trung bình khoảng 21%/năm, với sự tham gia của 58 tổ chức tín dụng. Riêng Agribank, dư nợ “tín dụng xanh” đạt 28.355 tỷ đồng tính đến hết quý III/2025, tập trung vào các lĩnh vực năng lượng tái tạo, lâm nghiệp bền vững và nông nghiệp sạch cho thấy nhu cầu và khả năng hấp thụ “vốn xanh” của nền kinh tế là rất lớn.‏

‏Cùng với “tín dụng xanh”, Agribank đang tăng cường hợp tác với các tổ chức tài chính quốc tế như WB, ADB, JICA nhằm huy động nguồn vốn ưu đãi và hỗ trợ kỹ thuật, qua đó mở rộng khả năng tiếp cận vốn bền vững cho doanh nghiệp và người dân.‏

‏Còn ngân hàng HDBank có nhiều gói tín dụng ưu đãi quy mô hàng nghìn tỷ đồng cho hạ tầng, chuyển đổi số, nông nghiệp, xuất - nhập khẩu nhằm tối ưu nguồn vốn và chi phí tài chính cho doanh nghiệp. Ngân hàng Sacombank gần đây cũng ra mắt gói tài chính xanh Eco, một giải pháp tín dụng kết hợp mục tiêu lợi ích kinh tế và bảo vệ môi trường.‏

‏Theo PGS,TS. Phạm Thị Hoàng Anh, Phó Giám đốc Phụ trách Ban điều hành Học viện Ngân hàng, để dòng vốn tín dụng xanh tăng tốc bền vững, cần hoàn thiện khung pháp lý, xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về phát thải, năng lượng và đa dạng sinh học để chuẩn hóa đánh giá dự án xanh.

Cũng theo PGS,TS. Phạm Thị Hoàng Anh, chỉ khi có những ưu đãi đủ mạnh – từ cấp bù lãi suất, tái cấp vốn, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp cho tới hình thành quỹ bảo lãnh xanh – thì dòng vốn tư nhân mới thực sự được khơi thông. Doanh nghiệp cũng phải chủ động hơn trong chiến lược “xanh hóa sản xuất”, đổi mới công nghệ và minh bạch hóa thông tin nếu muốn tham gia thị trường “vốn xanh”.‏

‏Về phía doanh nghiệp, việc chủ động xây dựng “chiến lược xanh hóa” hoạt động sản xuất kinh doanh, đổi mới công nghệ theo hướng “công nghệ xanh” và tăng cường trách nhiệm xã hội không chỉ giúp nâng cao năng lực cạnh tranh, mà còn góp phần hiện thực hóa mục tiêu phát triển bền vững và bảo vệ môi trường.‏

‏Từ sự nóng lên của khí hậu đến áp lực cam kết quốc tế, nền nông nghiệp đang bước vào giai đoạn chuyển đổi khẩn cấp. Bài toán “tín dụng xanh” vì thế không chỉ là câu chuyện ngân hàng hay doanh nghiệp, mà là điều kiện tiên quyết để Việt Nam hiện thực hóa mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.‏