Xếp hạng tín nhiệm – “chìa khóa vàng” giúp kết nối nhà đầu tư và doanh nghiệp

Những bước tiến mới

Ngày 14/11, tại TP. Hồ Chí Minh, Bộ Tài chính và Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) tổ chức hội thảo “Thị trường xếp hạng tín nhiệm Việt Nam: Định hướng và tiềm năng phát triển”, góp phần hoàn thiện cơ chế, khẳng định vai trò của xếp hạng tín nhiệm trong thị trường vốn.

Phát biểu khai mạc hội thảo, bà Phạm Thị Thanh Tâm - Phó Vụ trưởng Vụ Các định chế tài chính (Bộ Tài chính) cho biết, việc đưa quy định bắt buộc xếp hạng tín nhiệm đối với trái phiếu doanh nghiệp là một bước tiến lớn trong quá trình hoàn thiện cấu trúc thị trường vốn.

Từ năm 2023, quy định trái phiếu phát hành ra công chúng phải có xếp hạng tín nhiệm và từ năm 2024, yêu cầu này mở rộng sang các đợt phát hành riêng lẻ. Bộ Tài chính cũng đã đề xuất sửa đổi Luật Chứng khoán và Luật Doanh nghiệp, nhằm xác định rõ trách nhiệm của tổ chức cung cấp dịch vụ xếp hạng tín nhiệm, đồng thời quy định cụ thể điều kiện phát hành trái phiếu dành cho nhà đầu tư cá nhân.

Theo bà Phạm Thị Thanh Tâm, xếp hạng tín nhiệm là công cụ giúp cả doanh nghiệp lẫn nhà đầu tư ra quyết định hiệu quả hơn. Với nhà đầu tư, kết quả xếp hạng là cơ sở để đánh giá khả năng trả nợ và sức khỏe tài chính của doanh nghiệp, từ đó lượng hóa rủi ro trước khi rót vốn. Ngược lại, với doanh nghiệp phát hành, việc được xếp hạng cao giúp nâng uy tín, cải thiện minh bạch và giảm chi phí huy động vốn.

Ông Lê Minh Hùng – Chuyên viên chính Ban Quản lý Chào bán Chứng khoán - Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cho biết, khung pháp lý về xếp hạng tín nhiệm tại Việt Nam đang được hoàn thiện qua nhiều văn bản nền tảng như: Luật Chứng khoán số 54/2019/QH14; Luật số 56/2024/QH15 sửa
đổi, bổ sung một số điều của Luật Chứng khoán; Nghị định số 155/2020/NĐ-CP ngày 31/12/2020 quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Chứng khoán; và Chiến lược phát triển thị trường chứng khoán đến năm 2030.

Đáng chú ý, Nghị định số 245/2025/NĐ-CP vừa được Chính phủ ban hành đã chính thức yêu cầu doanh nghiệp bắt buộc phải có kết quả xếp hạng tín nhiệm khi phát hành trái phiếu ra công chúng.

"Từ ngày 1/1/2026, nhà đầu tư cá nhân chuyên nghiệp muốn giao dịch trái phiếu riêng lẻ sẽ phải đảm bảo trái phiếu đó được xếp hạng tín nhiệm hoặc có tài sản bảo đảm đi kèm kết quả xếp hạng, góp phần bảo vệ nhà đầu tư và giảm thiểu rủi ro trên thị trường", ông Lê Minh Hùng cho biết.

Đòn bẩy hỗ trợ doanh nghiệp, nhà đầu tư

Chia sẻ tại hội thảo, ông Michael Ratiinger - Chuyên gia cao cấp về biến đổi khí hậu Vụ biến đổi khí hậu và phát triển bền vững, Ngân hàng Phát triển châu Á - ADB nhấn mạnh, việc nâng cao các quy định trên thị trường, đặc biệt với các quy định về xếp hạng tín nhiệm, giúp sự phát triển của thị trường trái phiếu doanh nghiệp, trong đó có các loại hình về trái phiếu xanh, trái phiếu biến đổi khí hậu... của Việt Nam ngày càng phát triển thuận lợi, mạnh mẽ hơn.

Đây chính là điều kiện quan trọng cho thị trường tài chính biến đổi khí hậu của kinh tế và doanh nghiệp Việt Nam thực thi các kế hoạch hướng đến mục tiêu Net Zero trong tương lai.

Từ góc độ doanh nghiệp, bà Hoàng Việt Phương – Thành viên HĐQT kiêm Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Xếp hạng tín nhiệm S&I cho biết, xếp hạng tín nhiệm trái phiếu cung cấp thông tin về khả năng doanh nghiệp thực hiện đầy đủ, đúng hạn nghĩa vụ nợ, dựa trên các yếu tố như thứ tự ưu tiên thanh toán, tài sản bảo đảm hay bên bảo lãnh. Trong khi đó, nhãn xanh thể hiện cam kết môi trường của doanh nghiệp và phải được một tổ chức độc lập đánh giá. Sự kết hợp giữa xếp hạng tín nhiệm và xác nhận xanh giúp tăng độ tin cậy cho nhà đầu tư, đồng thời bảo đảm tính minh bạch và khả năng hoàn trả của trái phiếu.

Có thể thấy, trái phiếu xanh không chỉ mang lại lợi ích tài chính như kỳ hạn dài, điều kiện tín dụng tốt mà còn nâng cao uy tín và mở rộng tệp nhà đầu tư. Tuy nhiên, việc được dán nhãn xanh đòi hỏi doanh nghiệp tuân thủ nhiều yêu cầu bổ sung như xây dựng Khung trái phiếu xanh, lựa chọn dự án đủ điều kiện theo Danh mục phân loại xanh và thực hiện báo cáo định kỳ về sử dụng vốn, tác động môi trường.

Đánh giá độc lập đóng vai trò then chốt để củng cố niềm tin nhà đầu tư, với các hình thức như ý kiến bên thứ hai (SPO), đảm bảo theo ISAE 3000, chứng nhận CBS hay xếp hạng ESG, Danh mục phân loại xanh cũng siết trách nhiệm pháp lý của tổ chức xác nhận, góp phần tăng tính minh bạch của thị trường. Với những nền tảng pháp lý và ưu đãi hiện hữu, thị trường trái phiếu xanh Việt Nam đang mở ra cơ hội lớn cho doanh nghiệp và định chế tài chính trong tiến trình chuyển đổi sang kinh tế xanh và bền vững.