Doanh nghiệp kiến nghị gì mà Bộ Tài chính rút đề xuất nộp thuế ngay khi nhận cổ tức bằng chứng khoán?

Bộ Tài chính vừa công bố bảng tổng hợp ý kiến góp ý dự thảo sửa đổi Nghị định 126, quy định một số điều của Luật Quản lý thuế.

Bộ Tài chính cho biết trong bối cảnh đất nước đang tập trung nguồn lực cho phát triển kinh tế tư nhân theo Nghị quyết 68, đồng thời chuẩn bị cho lộ trình nâng hạng thị trường chứng khoán, việc quy định khấu trừ và kê khai nộp thuế ngay tại thời điểm trả cổ tức hoặc thưởng bằng chứng khoán sẽ gây khó khăn cho cả cá nhân lẫn doanh nghiệp.

Với nhà đầu tư, họ chỉ nhận được “giấy tờ có giá” chứ chưa có dòng tiền, nên không thể nộp thuế ngay. Với doanh nghiệp, nếu phải khấu trừ và nộp thay, họ buộc phải bỏ ra một khoản tài chính lớn, ảnh hưởng trực tiếp đến dòng tiền và hoạt động kinh doanh.

Do vậy, Bộ Tài chính quyết định giữ nguyên phương án nộp thuế cổ tức, thưởng bằng chứng khoán tại thời điểm chuyển nhượng, thay vì thu ngay lúc nhận như đề xuất hồi tháng 6.

Trong dự thảo công bố tháng 6, Bộ Tài chính từng đề xuất thu thuế thu nhập cá nhân ngay khi nhà đầu tư nhận cổ tức hoặc thưởng bằng chứng khoán, thay vì đợi đến khi bán. Bởi nhiều cá nhân nhận cổ tức, thưởng bằng chứng khoán không có nhu cầu chuyển nhượng trong thời gian dài.

"Điều này gây ra hệ lụy là tài sản và thu nhập của các cá nhân, đặc biệt cổ đông lớn, chiến lược như ban giám đốc, ban kiểm soát tăng lên nhưng chưa bị đánh thuế kịp thời", Bộ Tài chính nêu.

Việc hoãn thời điểm kê khai, nộp thuế cho đến khi chuyển nhượng có thể tạo tình trạng "đóng thuế trễ" với khoản thu nhập thực tế đã tăng, theo Bộ Tài chính. Quy định này cũng gây khó khăn cho cơ quan quản lý khi phải theo dõi, kiểm soát và thu thuế thu nhập cá nhân trong thời gian dài.

Đề xuất đánh thuế ngay với cổ tức bằng chứng khoán của Bộ Tài chính nhận được sự tán đồng của Bộ Y tế, Ủy ban Dân tộc, Đài Tiếng nói Việt Nam, UBND tỉnh Vĩnh Long, UBND tỉnh Lạng Sơn...

Tuy nhiên, nhiều Bộ khác cũng có ý kiến, gồm: Bộ Nội vụ, Bộ Ngoại giao, Thanh tra Chính phủ, Bộ Công Thương, Bộ Công an, Bộ Tư pháp. Nội dung góp ý chủ yếu xoay quanh việc làm rõ tính phù hợp với các luật hiện hành và tác động đến thị trường. Bởi thực tế số cổ phần chứng khoán đó lại không được giao dịch ngay. Khi cổ đông nhận cổ tức hoặc nhận thưởng bằng cổ phiếu, họ cần có tiền mặt để nộp thuế ngay tại thời điểm doanh nghiệp trả cổ tức hoặc trả thưởng, trong khi thực tế chưa có dòng tiền mặt phát sinh.

Trong khi đó, các tổ chức và doanh nghiệp như Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), Hiệp hội Các nhà đầu tư tài chính Việt Nam (VAFI), Vingroup, Masan, TCB… đều đề nghị giữ nguyên quy định hiện hành.

Lý do là việc trả cổ tức bằng cổ phiếu khác với tiền mặt: thời điểm công bố chia và thời điểm cổ đông thực sự sở hữu, giao dịch được cổ phiếu không trùng nhau, vì còn phải hoàn tất thủ tục niêm yết bổ sung. Nếu đánh thuế ngay ảnh hưởng đến lợi ích của nhà đầu tư, làm suy giảm động lực đầu tư dài hạn. Việc chia cổ tức bằng cổ phiếu về bản chất chỉ là điều chỉnh kỹ thuật trong cấu trúc vốn, làm tăng số lượng cổ phiếu lưu hành nhưng không tăng giá trị tài sản của cổ đông.

"Tại ngày giao dịch không hưởng quyền để chốt danh sách cổ đông nhận cổ phiếu thưởng, giá cổ phiếu của công ty cũng giảm tương ứng. Chỉ khi cổ đông thực hiện chuyển nhượng cổ phiếu hoặc phần vốn góp, họ mới phát sinh thu nhập thực tế và khoản này mới được xem là thu nhập hợp lý của cá nhân", Tập đoàn Masan nêu ý kiến.

Số liệu cho thấy, giai đoạn 2016-2024, nhà đầu tư và cổ đông hiện hữu đã nhận tổng cộng 34,84 tỷ cổ phiếu dưới dạng cổ tức và thưởng. Nếu toàn bộ số cổ phiếu này được chuyển nhượng theo mệnh giá 10.000 đồng/cổ phiếu, số thuế thu nhập cá nhân phải nộp (thuế suất 5%) ước tính khoảng 17.420 tỷ đồng. Tuy nhiên, thực tế, số thuế đã kê khai chỉ đạt 1.318 tỷ đồng, tương đương gần 8% mức ước tính.

Trong cùng giai đoạn, tổng số thuế thu nhập cá nhân từ hoạt động đầu tư vốn đạt 51.965 tỷ đồng, trong đó thuế từ cổ tức và thưởng bằng chứng khoán chỉ chiếm 2,54% (tức 1.318 tỷ đồng).

Dự kiến, Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) và Luật Quản lý thuế (sửa đổi) sẽ được trình Quốc hội xem xét tại kỳ họp tháng 10 tới.

Thanh Hoa