Âm nhạc có thể giúp não bộ minh mẫn khi về già

Khi tuổi tác tăng lên, nỗi lo về suy giảm trí nhớ và sa sút nhận thức trở thành mối quan tâm chung của nhiều người cao tuổi.

Bên cạnh các biện pháp y học truyền thống, ngày càng nhiều nghiên cứu cho thấy những hoạt động đơn giản, quen thuộc như nghe nhạc cũng có thể đóng vai trò tích cực trong việc bảo vệ sức khỏe não bộ.

Theo Tiến sĩ Jay Jagannathan, bác sĩ phẫu thuật thần kinh được chứng nhận (làm việc tại bang Michigan, Hoa Kỳ), chuyên về phẫu thuật sọ não và cột sống, cho biết âm nhạc có những tác động sâu sắc và đôi khi rất bất ngờ đối với não người, đặc biệt là khi bước vào giai đoạn lão hóa.

Theo ông, não bộ không chỉ phản ứng với thuốc men, mà còn phản ứng mạnh mẽ với sự tham gia tích cực và cảm xúc.

Liên quan đến nguy cơ sa sút trí tuệ, Tiến sĩ Jagannathan dẫn lại các nghiên cứu quan sát quy mô lớn ở nhóm người trên 70 tuổi.

Kết quả cho thấy những người thường xuyên nghe nhạc có nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ thấp hơn đáng kể so với những người hiếm khi nghe.

Ông nhấn mạnh rằng âm nhạc không phải là “thuốc chữa bệnh”, nhưng nó cho thấy não bộ được hưởng lợi khi được kích thích thường xuyên.

Lý giải cơ chế tác động, vị bác sĩ cho biết âm nhạc có khả năng kích hoạt đồng thời nhiều mạng lưới thần kinh trong não, bao gồm trí nhớ, cảm xúc, sự chú ý và cả vận động.

Không giống nhiều hoạt động mang tính thụ động, việc nghe nhạc khiến nhiều vùng não cùng lúc làm việc, từ đó củng cố các kết nối thần kinh quan trọng cho sức khỏe nhận thức lâu dài.

Một khía cạnh đặc biệt của âm nhạc là mối liên hệ chặt chẽ với ký ức và cảm xúc. Theo Tiến sĩ Jagannathan, âm nhạc gắn liền với ký ức tự truyện, những kỷ niệm cá nhân gắn với từng giai đoạn cuộc đời.

Ngay cả khi khả năng nhận thức suy giảm, những giai điệu quen thuộc vẫn có thể khơi gợi ký ức và phản ứng cảm xúc rõ rệt.

Chính sự kết nối cảm xúc này giúp người cao tuổi duy trì sự tỉnh táo tinh thần, thay vì chỉ hoạt động cho có.

Lợi ích của âm nhạc sẽ càng rõ rệt hơn khi được kết hợp với vận động nhẹ nhàng. Việc nghe nhạc trong lúc đi bộ, giãn cơ hay tập các bài vận động đơn giản không chỉ tốt cho thể chất mà còn kích thích thêm các mạch thần kinh liên quan đến phối hợp và thăng bằng.

Theo ông, não bộ phát triển tốt nhất khi nhiều tín hiệu cùng lúc như âm thanh, chuyển động và nhịp điệu được kết hợp hài hòa.

Tuy vậy, Tiến sĩ Jagannathan cũng thận trọng nhấn mạnh những giới hạn của âm nhạc. Ông khẳng định âm nhạc không thể ngăn ngừa, chữa khỏi hay điều trị chứng mất trí nhớ.

Các dữ liệu hiện nay chủ yếu mang tính quan sát, chưa đủ để khẳng định mối quan hệ nhân quả trực tiếp.

Dù vậy, ông cho rằng việc hiểu và tận dụng những yếu tố hỗ trợ não bộ trong đời sống hằng ngày vẫn rất quan trọng.

Kết luận, vị bác sĩ cho rằng âm nhạc là một phương tiện dễ tiếp cận, an toàn và giàu ý nghĩa cảm xúc. Khi con người tìm thấy niềm vui, nhịp điệu và sự kết nối thông qua âm nhạc, họ có xu hướng chăm sóc bản thân tốt hơn và chính điều đó góp phần âm thầm bảo vệ não bộ khi về già.

(Bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế tư vấn chuyên nghiệp. Luôn tham khảo ý kiến bác sĩ, chuyên gia y tế nếu có thắc mắc).