Quốc hội thảo luận về sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013

Điều hành Phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết, trước đó, chiều ngày 7/5/ 2025, các đại biểu Quốc hội đã thảo luận tại tổ về dự thảo nghị quyết sửa đổi Hiến pháp.

Tổng Thư ký, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội đã có Báo cáo tổng hợp ý kiến thảo luận tại tổ về các nội dung này gửi đại biểu Quốc hội. Theo đó, đã có 109 lượt ý kiến đại biểu Quốc hội góp ý về dự thảo Nghị quyết sửa đổi bổ sung Hiến pháp.

Ủy ban sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 cũng đã phối hợp với Chính phủ, Bộ Công an, các cơ quan có liên quan để lấy ý kiến Nhân dân từ ngày 6/5/2025 trên Cổng Thông tin điện tử Quốc hội, Cổng Thông tin điện tử Chính phủ và ứng dụng VNeID của Cơ sở dữ liệu quốc gia. Đến nay, đã có hàng triệu lượt ý kiến góp ý của Nhân dân. Qua tổng hợp sơ bộ cho thấy, về cơ bản tuyệt đại đa số các ý kiến đồng tình và bày tỏ sự thống nhất cao với sự cần thiết phạm vi và nội dung sửa đổi Hiến pháp năm 2013. Các ý kiến phát biểu tại tổ chủ yếu góp ý và cách thể hiện câu từ, cách diễn đạt trong dự thảo nghị quyết.

Tham gia thảo luận tại phiên họp, đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy - Đoàn ĐBQH TP. Đà Nẵng góp ý về bỏ quyền chất vấn của đại biểu Hội đồng nhân dân (HĐND) đối với Chánh án Tòa án Nhân dân (TAND) và Viện trưởng Viện Kiểm sát Nhân dân (VKSND) quy định tại khoản 5 Điều 1 dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung khoản 2 Điều 115 của Hiến pháp năm 2013.

Đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy bày tỏ băn khoăn: “Không lẽ TAND, VKSND khu vực sẽ là những cơ quan tư pháp duy nhất ở nước ta nằm ngoài sự giám sát bằng hình thức chất vấn của đại biểu HĐND. Nếu vậy thì dân bị oan sai, sẽ nhờ cậy ai chất vấn để mà bảo về quyền lợi của họ?”.

Do đó, trước khi thông qua mô hình TAND, VKSND khu vực, đại biểu đề nghị, Quốc hội xem xét kỹ cơ chế giám sát quyền lực đối với các cơ quan này. Đồng thời, đề nghị giữ lại quy định quyền chất vấn của đại biểu HĐND đối với Chánh án TAND, Viện trưởng VKSND trong Hiến pháp. Trên cơ sở đó, luật chuyên ngành quy định cụ thể, phù hợp với mô hình tổ chức mới, đây chính là cơ chế kiểm soát quyền lực nhà nước và nội dung này hiện chưa phát sinh vướng mắc.

Cùng chung quan điểm, đại biểu Phạm Trọng Nghĩa - Đoàn ĐBQH tỉnh Lạng Sơn cho rằng, chất vấn là một công cụ giám sát quan trọng nhằm đảm bảo các cơ quan nhà nước chịu trách nhiệm giải trình trước đại biểu dân cử và Nhân dân. Nếu cho rằng việc chất vấn của đại biểu HĐND đối với Chánh án và Viện trưởng làm ảnh hưởng đến tính độc lập của tư pháp thì sẽ rất khó lý giải quyền chất vấn của ĐBQH đối với Chánh án TANDTC và Viện trưởng VKSNDTC. Bên cạnh đó, chất vấn của đại biểu HĐND không nhằm can thiệp vào nội dung xét xử hay truy tố của vụ án cụ thể, mà tập trung vào trách nhiệm quản lý, việc tổ chức thi hành và tuân thủ pháp luật của Chánh án và Viện trưởng. Do đó, việc duy trì quyền chất vấn là cần thiết để đảm bảo tính công khai, minh bạch và trách nhiệm trong hoạt động tư pháp.

Cơ bản thống nhất với phạm vi, nội dung trong Tờ trình của Ủy ban dự thảo sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013, đại biểu Nguyễn Thị Ngọc Xuân - Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Dương, góp ý vào quyền chất vấn của đại biểu HĐND và đồng tình với các đại biểu đã phát biểu trước về nội dung này. Theo đại biểu, cần cân nhắc kỹ việc thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy của TAND, VKSND vẫn được tổ chức theo quy mô cấp tỉnh và khu vực tại địa phương. Do đó, đại biểu Nguyễn Thị Ngọc Xuân kiến nghị giữ nguyên chủ thể này được chất vấn như trong Hiến pháp năm 2013 và Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) tại khoản 5 Điều 33.

Đại biểu Nguyễn Thị Quyên Thanh - Đoàn ĐBQH tỉnh Vĩnh Long, thống nhất với nội dung dự thảo Hiến pháp, trong đó việc sửa đổi bổ sung quy định về Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị xã hội là phù hợp với yêu cầu đổi mới mạnh mẽ về tổ chức, phương thức hoạt động và trách nhiệm chính trị trong giai đoạn phát triển mới, phát huy vai trò trực tiếp của Nhân dân trong hoạt động giám sát, phản biện liên quan đến quyền và lợi ích chính đáng hợp pháp của người dân.

Tham gia thảo luận, Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng - Đoàn ĐBQH tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, thống nhất cao với việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 và cho rằng, các nội dung sửa đổi, bổ sung lần này rất cần thiết, kịp thời phản ánh đúng yêu cầu phát triển của đất nước và xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN trong giai đoạn mới.

Góp ý về vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tại Điều 9, để bảo đảm tính khả thi, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng đề nghị cần sớm sửa đổi Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam năm 2015, trong đó cần quy định cụ thể cơ chế thẩm quyền giám sát xã hội và xử lý kiến nghị của nhân dân đối với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.

Về vai trò của Công đoàn Việt Nam tại Điều 10, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng tán thành việc hiến định rõ Công đoàn Việt Nam là tổ chức trực thuộc Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, đồng thời là đại diện quốc gia trong quan hệ lao động và công đoàn quốc tế. Tuy nhiên, để đảm bảo công đoàn thực sự phát huy vai trò của mình, đại biểu đề nghị cần đồng thời sửa đổi toàn diện Luật Công đoàn năm 2024, quy định rõ quyền tự chủ của tổ chức công đoàn trong thương lượng tập thể, giải quyết tranh chấp lao động, bảo đảm tính độc lập trong vai trò đại diện quyền lợi người lao động, phù hợp với Công ước quốc tế về quyền tổ chức và thương lượng tập thể và cam kết trong Hiệp định đối tác toàn diện, tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP).

Góp ý dự thảo Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013, đại biểu Mai Văn Hải - Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóacho biết, tại khoản 1 Điều 110 quy định các đơn vị hành chính của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam bao gồm tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương và các đơn vị hành chính dưới tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Đại biểu cho rằng, đây là một nội dung rất quan trọng, Quốc hội thông qua sẽ là một dấu mốc có ý nghĩa lịch sử trong việc sắp xếp các đơn vị hành chính hai cấp không tổ chức chính quyền cấp huyện.

Do vậy, đại biểu đề nghị cần tiếp tục rà soát lại quy định này. Các đơn vị hành chính dưới tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương quy định như dự thảo là mở, nhưng sẽ dẫn đến cách hiểu có thể nhiều hơn một đơn vị hành chính dưới tỉnh và sẽ có nhiều cách hiểu khác nhau về các đơn vị hành chính dưới tỉnh. Hơn nữa sẽ không phù hợp với chủ trương nhất quán xây dựng chính quyền địa phương hai cấp (cấp tỉnh, cấp xã) theo tinh thần Nghị quyết của Trung ương. Vì vậy, đại biểu đề nghị nên quy định cụ thể các đơn vị hành chính của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam gồm tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương và các xã phường, đặc khu là phù hợp.