Kỷ nguyên Số: Đột phá tài chính - Tiết kiệm tới mọi người dân

Số liệu của NHNN cho thấy, đến nay, tiền gửi dân cư tại các TCTD đạt khoảng 8 triệu tỷ đồng, tăng gần 13% so với cùng kỳ năm trước. "Nguồn lực tài chính dồi dào này đã góp phần quan trọng giúp duy trì đà tăng trưởng GDP của Việt Nam ở mức cao và là điểm sáng trong khu vực, đồng thời là minh chứng rõ nét cho hiệu quả của phát huy nguồn tiết kiệm trong dân cư như một sức mạnh nội sinh của nền kinh tế", Phó Thống đốc Phạm Thanh Hà chia sẻ.

Không chỉ là giá trị truyền thống, tiết kiệm đã trở thành một yêu cầu phát triển

Thông tin tại tọa đàm cho thấy, trong bối cảnh kinh tế thế giới nhiều biến động như hiện nay, cạnh tranh nguồn lực ngày càng gay gắt, nguồn vốn quốc tế thu hẹp, chi phí vốn gia tăng, việc phát huy nội lực, tiết kiệm và sử dụng hiệu quả nguồn lực trong nước càng có ý nghĩa chiến lược hơn bao giờ hết. Cũng vì lẽ đó, tiết kiệm không chỉ là giá trị truyền thống, mà đã trở thành một yêu cầu phát triển, là nền tảng để củng cố sức mạnh tài chính quốc gia, bảo đảm ổn định kinh tế vĩ mô và tăng sức chống chịu của nền kinh tế.

Phó Thống đốc Phạm Thanh Hà cho biết, trong suốt hơn 7 thập kỷ qua, ngành Ngân hàng luôn giữ vai trò huyết mạch của nền kinh tế, là cầu nối chuyển hóa tiết kiệm thành đầu tư, niềm tin thành thịnh vượng. Từ những khoản tiết kiệm nhỏ bé của người dân, ngân hàng đã tạo nên dòng vốn khổng lồ chảy vào sản xuất, kinh doanh, hạ tầng, nông nghiệp, giáo dục, y tế, góp phần giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát và thúc đẩy tăng trưởng.

"Suốt nhiều năm qua NHNN đã điều hành chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt, hiệu quả, hỗ trợ các tổ chức tín dụng duy trì mặt bằng lãi suất hợp lý, tạo điều kiện cho người dân và doanh nghiệp tiếp cận vốn, khơi thông dòng chảy tiết kiệm - đầu tư", Phó Thống đốc cho biết.

Song song với đó, toàn Ngành đã đẩy mạnh thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, tiết giảm chi phí hoạt động, tối ưu hóa nguồn lực, tạo thêm dư địa để giảm lãi suất cho vay - một minh chứng sinh động cho tinh thần “tiết kiệm để cùng cộng sinh” của ngành Ngân hàng với người dân, cộng đồng doanh nghiệp và nền kinh tế.

Tham luận của PGS, TS. Chu Khánh Lân, Phó Vụ trưởng Vụ Dự báo thống kê - Ổn định tiền tệ, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam tại tọa đàm, cũng đã chỉ ra tiết kiệm có vai trò rất quan trọng đem lại sự phát triển của mỗi cá nhân, gia đình và đất nước, đồng thời còn giúp cho một quốc gia có khả năng chống chịu, hội nhập một cách bền vững.

Tại Việt Nam, 30 năm trở lại đây, tốc độ tăng trưởng GDP bình quân chỉ khoảng 6,5% nhưng tỷ lệ tiết kiệm GDP ở mức 29%. Tuy nhiên, nếu so sánh với các quốc gia trong khu vực thì tỷ lệ tiết kiệm tại Việt Nam vẫn còn thấp.

Khoa học công nghệ – động lực thúc đẩy tiết kiệm và tài chính toàn diện trong kỷ nguyên số

Thực tế cho thấy, Đảng và Nhà nước luôn quan tâm đến phát triển toàn diện, bao trùm. Gần đây Quyết định số 149/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ: Về việc phê duyệt Chiến lược tài chính toàn diện quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 thì hệ thống các mục tiêu, giải pháp đã được ban hành, triển khai một cách nhất quán đồng bộ và hiệu quả. Trong đó, tiết kiệm là một trong các sản phẩm ngân hàng được cung ứng; ngược lại người dân, hộ gia đình, doanh nghiệp cần hiểu và có kiến thức kỹ năng quản lý tài chính, nâng cao hiểu biết về sản phẩm dịch vụ tài chính ngân hàng.

Từ đó Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đưa ra chỉ tiêu có ít nhất 25% - 30% người trưởng thành gửi tiết kiệm tại tổ chức tín dụng. Đối với hộ gia đình, cá nhân, tiết kiệm là yếu tố quan trọng giúp chi tiêu sinh hoạt và mua sắm hàng hóa lâu bền; tiếp cận hệ thống tài chính chính thức, tránh tín dụng đen; mở rộng và liên kết với nhiều sản phẩm, dịch vụ tài chính; giúp họ có kỹ năng quản lý tài chính cá nhân; cùng với đó là nâng cao năng lực chống chịu rủi ro trước các yếu tố bất lợi từ biến động kinh tế - xã hội.

Trong 5 năm vừa qua Nhà nước đã hoàn thiện thể chế đối với sản phẩm, dịch vụ tài chính trên tinh thần xác định công tác xây dựng và thi hành pháp luật là "đột phá của đột phá" trong hoàn thiện thể chế phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.

Số liệu khảo sát của Cục Thống kê (Bộ Tài chính) cho thấy, tính đến quý III/2024 có 68% người trưởng thành có tiết kiệm trong 12 tháng. Về mục đích tiết kiệm: 44% cho tuổi già (tăng theo độ tuổi; cao hơn ở thành thị); 31% cho giáo dục (tăng theo trình độ học vấn và thu nhập; cao hơn ở thành thị); chỉ có 13% cho đầu tư hoặc kinh doanh để đem lại hiệu quả, tức còn khá thấp.

Đối với hình thức tiết kiệm, khảo sát cho biết 47% giữ tại nhà (tăng theo thu nhập; cao hơn ở nông thôn); 33% gửi ngân hàng (tăng theo trình độ học vấn và thu nhập; cao hơn ở thành thị); 6% tiết kiệm không chính thức (cao hơn ở nông thôn); 0,4% đầu tư chứng khoán; 0,6% đầu tư vào quỹ hưu trí. Các con số trên cho thấy, tiết kiệm chủ yếu vào hệ thống ngân hàng và tự thân, còn đầu tư vào thị trường tài chính còn thấp.

Ngoài ra, hiểu biết về tiền gửi tại tổ chức tín dụng: 20% không biết; 45% có nghe đến hoặc có biết; 35% biết rõ, do đó vẫn còn nhiều dư địa để các ngân hàng khai thác. Bên cạnh đó, việc tin tưởng vào tổ chức tín dụng được cấp phép để gửi tiền hoặc sử dụng sản phẩm lên đến 86,2%, chứng tỏ đây là một yếu tố quan trọng để thúc đẩy tiết kiệm tại các kênh chính thức.

Để thúc đẩy tiết kiệm, PGS, TS. Chu Khánh Lân cho rằng, vai trò của khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo rất lớn. Nhất là khi Nghị quyết 57-NQ/TW và Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị đều khẳng định đây là công cụ chủ chốt để tạo sự đột phá không chỉ tổng thể nền kinh tế, mà còn trong từng lĩnh vực - trong đó có hoạt động về thúc đẩy tài chính toàn diện.

Theo PGS, TS. Chu Khánh Lân, những nền tảng số có thể giúp người dân nâng cao hiểu biết về tiết kiệm nói chung và các sản phẩm ngân hàng. Qua đó hiện thực hóa các mục tiêu trong thúc đẩy tài chính toàn diện, phát triển bao trùm, công nghệ và dữ liệu cũng có thể góp phần xác định các đối tượng cần được giáo dục, nâng cao hiểu biết về tài chính, đặc biệt là những ai yếu thế, không có điều kiện tiếp cận các sản phẩm dịch vụ ngân hàng…

Dưới góc độ kinh nghiệm quốc tế, ông Christian Grajek, Trưởng điều phối khu vực châu Á, Quỹ Hợp tác quốc tế các Ngân hàng Tiết kiệm Đức (DSIK) cho rằng, để xây dựng một hệ sinh thái tài chính bền vững, Chính phủ, ngành tài chính và các tổ chức xã hội cần phối hợp chặt chẽ. Nhà nước cần tạo khung chính sách ổn định, bảo vệ người gửi tiền và khuyến khích các mô hình ngân hàng phục vụ cộng đồng; trong khi các ngân hàng, đặc biệt là ngân hàng tiết kiệm và tài chính vi mô, cần sử dụng giáo dục tài chính như công cụ thu hút, giữ chân khách hàng và tăng cường niềm tin thông qua tư vấn toàn diện và bảo vệ người tiêu dùng, đồng thời phát triển sản phẩm tiết kiệm phù hợp với từng nhóm đối tượng và nhu cầu.

Song song với đó, ngành giáo dục cũng cần xem giáo dục tài chính như một kỹ năng sống thiết yếu, giúp hình thành tư duy tiết kiệm hiện đại và toàn diện cho thế hệ tương lai. Các tổ chức quần chúng cần vận động và huy động từ cơ sở, mở rộng dịch vụ tài chính vi mô tới vùng sâu vùng xa và nhóm yếu thế. Ngoài ra, các tổ chức phát triển cần chia sẻ kinh nghiệm quốc tế và thực tiễn tốt về vấn đề này, tư vấn về khung pháp lý và quy định, đồng thời hỗ trợ phát triển tổ chức ngân hàng, tổ chức tài chính vi mô, phát triển sản phẩm tiết kiệm và giáo dục tài chính.

Có thể thấy, những chia sẻ của cơ quan quản lý, giới chuyên môn tại toạ đàm đã làm phong phú thêm bức tranh toàn cảnh về văn hóa tiết kiệm trong xã hội hiện đại. Qua đó có thể thấy “tiết kiệm” - không chỉ là tiết kiệm tiền bạc, mà còn là tiết kiệm năng lượng, thời gian, tài nguyên, hướng tới một nền kinh tế xanh - bền vững. Đặc biệt, trong kỷ nguyên số, tiết kiệm không chỉ đảm bảo an toàn tài chính cho mỗi cá nhân, mà còn nuôi dưỡng sức mạnh nội sinh của nền kinh tế, giúp đất nước vững vàng trước biến động toàn cầu.

Kết thúc toạ đàm, đại diện Ban Tổ chức kỳ vọng: Tiết kiệm không thể chỉ là một chiến dịch, mà phải trở thành một tinh thần quốc dân - lan tỏa từ người lãnh đạo cao nhất cho đến từng công chức, viên chức, từng doanh nhân, từng người dân bình thường. Đó là con đường chắc chắn nhất để đất nước phát triển giàu mạnh, văn minh, người dân ngày càng ấm no hạnh phúc - cũng là con đường để Việt Nam củng cố sức mạnh nội sinh, hướng tới một nền kinh tế tự cường, giàu mạnh và bền vững.