Tín dụng xanh tăng trưởng nóng, ngành ngân hàng cần ‘chia lửa’

Tại Hội thảo “Đa dạng vốn cho phát triển bền vững” tổ chức ngày 15/12, nhiều tín hiệu tích cực đã được hé lộ: từ "cú hích" cho vay tín chấp tới 70% giá trị dự án nông nghiệp đến việc sắp ban hành gói hỗ trợ lãi suất 2% từ ngân sách nhà nước.

"Cú hích" chính sách 

Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Nguyễn Ngọc Cảnh cho biết, ngành ngân hàng đã khẳng định vai trò trụ cột trong việc cấp vốn cho nền kinh tế xanh. Tính đến 30/11/2025, dư nợ tín dụng xanh đạt khoảng 750 nghìn tỷ đồng, với tốc độ tăng trưởng bình quân giai đoạn 2017-2025 đạt hơn 21%/năm, cao hơn mức tăng trưởng tín dụng chung của nền kinh tế.

Tuy nhiên, Phó Thống đốc nhấn mạnh, để đáp ứng mục tiêu tăng trưởng xanh và cam kết bền vững, việc chỉ dựa vào kênh tín dụng ngân hàng là chưa đủ, và tạo áp lực lớn lên hệ thống. Việt Nam cần huy động khoảng 45–55 tỷ USD mỗi năm (theo UNESCAP), con số vượt xa khả năng của ngân sách nhà nước và hệ thống ngân hàng.

Do đó, định hướng sắp tới là đa dạng hóa nguồn lực tài chính, đặc biệt là huy động từ khu vực tư nhân, thị trường chứng khoán và các nguồn vốn quốc tế. Điều này không chỉ giảm tải cho ngân hàng mà còn tạo ra dòng vốn trung – dài hạn linh hoạt hơn.

Là ngân hàng chủ lực trong lĩnh vực "Tam nông", đại diện Agribank, ông Vương Văn Quý, Phó Trưởng ban Chính sách tín dụng, nhận định năm 2025 là thời điểm bước ngoặt nhờ những thay đổi đột phá về hành lang pháp lý.

Đáng chú ý nhất là Nghị định 156/2025/NĐ-CP (có hiệu lực từ 01/7/2025). Ông Quý gọi đây là một "cú hích lịch sử" khi cho phép các tổ chức tín dụng cho vay không có tài sản bảo đảm lên tới 70% giá trị dự án đối với các mô hình sản xuất nông nghiệp hữu cơ hoặc kinh tế tuần hoàn.

"Chính sách này giúp ngân hàng chuyển tư duy từ cho vay dựa trên tài sản thế chấp sang cho vay dựa trên dòng tiền và hiệu quả dự án xanh. Đây là cơ hội vàng để các doanh nghiệp, HTX tiếp cận vốn cho các nhu cầu cấp thiết như chuyển đổi số, đáp ứng tiêu chuẩn ESG để xuất khẩu sang EU, Mỹ, Nhật Bản", ông Quý chia sẻ.

Bên cạnh đó, Quyết định 21/2025/QĐ-TTg về danh mục phân loại xanh cũng giúp Agribank dễ dàng nhận diện và thẩm định dự án, tránh rủi ro "tẩy xanh" (greenwashing). Tính đến quý III/2025, dư nợ tín dụng xanh của Agribank đã đạt hơn 28.000 tỷ đồng.

Tuy nhiên, Agribank cũng kiến nghị Chính phủ cần sớm xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về phát thải, chuẩn hóa quy định đo lường khí nhà kính để ngân hàng có cơ sở đánh giá rủi ro chính xác hơn.

Sắp có gói hỗ trợ lãi suất 2% từ ngân sách

Về các cơ chế ưu đãi cụ thể, bà Phạm Thị Thanh Tùng, Phó Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế (NHNN), chia sẻ thông tin quan trọng về việc hỗ trợ lãi suất.

Cụ thể, thực hiện Nghị quyết 198 của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân, NHNN đang phối hợp với Bộ Tài chính trình Chính phủ ban hành Nghị định hỗ trợ lãi suất 2%/năm từ nguồn ngân sách nhà nước cho doanh nghiệp tư nhân, hộ kinh doanh vay vốn thực hiện dự án xanh, kinh tế tuần hoàn.

"Dự kiến Nghị định sẽ được trình Chính phủ xem xét ban hành ngay trong tuần này và có thể triển khai từ đầu năm 2026. Nguồn ngân sách hỗ trợ sẽ được phân bổ về các địa phương," bà Tùng cho biết.

Tuy nhiên, để chính sách đi vào cuộc sống, Phó Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế nhấn mạnh cần sự đồng bộ của "kiềng ba chân": Nghị định về hỗ trợ lãi suất qua ngân hàng; Nghị định hỗ trợ qua các quỹ nhà nước; và quan trọng nhất là Bộ Nông nghiệp và Môi trường cần sớm ban hành Quyết định về tiêu chí xác định dự án xanh làm căn cứ giải ngân.

Bên cạnh kênh tín dụng, thị trường vốn cũng ghi nhận những chuyển biến tích cực. Bà Phạm Thị Thanh Tâm, Phó Vụ trưởng Vụ Các định chế tài chính (Bộ Tài chính), cho biết sau khi Quyết định 21 về tiêu chí xanh được ban hành, thị trường trái phiếu doanh nghiệp xanh đã tăng trưởng ấn tượng.

Tính đến tháng 10/2025, quy mô dư nợ trái phiếu doanh nghiệp xanh đạt xấp xỉ 1 tỷ USD. Đây là tín hiệu đáng mừng cho thấy các doanh nghiệp đã bắt đầu chủ động tìm kiếm nguồn vốn dài hạn từ thị trường thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào ngân hàng. Bộ Tài chính cũng đang nghiên cứu đề án thí điểm phát hành trái phiếu dịch vụ xanh, dự kiến trình Chính phủ trong năm 2026.

Để hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng xanh, các chuyên gia từ ADB và các tổ chức trong nước đều thống nhất rằng cần một hệ sinh thái tài chính đồng bộ. Từ việc hoàn thiện cơ sở dữ liệu phát thải, nâng cao năng lực ESG cho doanh nghiệp, đến việc khơi thông dòng vốn trái phiếu và triển khai nhanh chóng các gói hỗ trợ lãi suất. Chỉ khi có sự cộng hưởng giữa chính sách Nhà nước, vốn ngân hàng và thị trường vốn tư nhân, bài toán nguồn lực cho phát triển bền vững mới tìm được lời giải thoả đáng.

Ở góc độ doanh nghiệp, bà Nguyễn Thị Hài Hòa, Phó Tổng giám đốc kiêm Trưởng ban tài chính Tập đoàn Sun Group, chia sẻ hiện nay, các dự án của Sungroup đều cần nguồn vốn đầu tư dài hạn, do đó, doanh nghiệp cần hút vốn từ trong nước và nước ngoài. 

Để tiếp cận được vốn tổ chức quốc tế, doanh nghiệp tư nhân phải đạt được minh bạch về tài chính, dự án và phương án kinh doanh hiệu quả; dòng tiền đầu tư phải đảm bảo được an toàn về tài chính; uy tín của doanh nghiệp trên thị trường thông qua xếp hạng tín nhiệm...

Tuy nhiên, bà Hoà cho rằng, để đạt được các tiêu chí này, doanh nghiệp cũng rất khó khăn, như yêu cầu bảo hiểm tỷ giá sẽ khiến cho doanh nghiệp phát sinh chi phí rất nhiều, hay như việc doanh nghiệp phải có sự bảo lãnh của các tổ chức tín dụng cũng phát sinh chi phí. Do đó, cần phát triển mạnh thị trường trái phiếu trong nước sẽ hiệu quả hơn cho doanh nghiệp.

Thanh Hoa