Châu Á đối mặt rét đậm, rét hại diện rộng ngay trong tháng 12

Ngày 19.11, giới chuyên gia khí tượng quốc tế đồng loạt đưa ra cảnh báo về một hiện tượng thời tiết đáng chú ý. Theo dự báo thời tiết mới nhất, tại tầng bình lưu phía trên Bắc Cực, một sự biến đổi lớn đang diễn ra và dự kiến trong 10 ngày tới, nó sẽ đảo lộn các mô hình thời tiết, tạo tiền đề cho một tháng 12 lạnh giá và đầy tuyết phủ khắp Bắc Bán cầu.

Đây được nhận định là một trong những vụ gián đoạn xoáy cực đáng kể nhất và sớm nhất từng được ghi nhận kể từ kỷ nguyên vệ tinh.

Về mặt cơ chế, xoáy cực ở tầng bình lưu hoạt động như một "bức tường gió" khổng lồ, có nhiệm vụ nhốt chặt luồng không khí siêu lạnh ở lại Bắc Cực.

Khi bức tường này vững chắc, cái lạnh bị giữ lại ở phương Bắc. Tuy nhiên, khi nó suy yếu, khối không khí lạnh sẽ tràn xuống phía nam, tấn công trực tiếp các khu vực như Bắc Mỹ, châu Âu và châu Á.

Hiện tại, các dữ liệu quan trắc cho thấy không khí trong tầng bình lưu đang nóng lên một cách nhanh chóng và đột ngột. Hiện tượng này được gọi là "sự nóng lên đột ngột của tầng bình lưu".

Nghịch lý là sự nóng lên ở trên cao này lại dẫn đến giá rét ở dưới mặt đất. Bà Amy H. Butler, nhà khí tượng học tại Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ (NOAA), giải thích rằng sự nóng lên này đang khiến các luồng gió của xoáy cực suy yếu, thậm chí có thể đảo chiều.

Dự báo trong 2 tuần tới, khi xoáy cực suy yếu, nó sẽ giống như một con quay bị chậm lại và bắt đầu chao đảo lệch khỏi quỹ đạo. Hậu quả là các khối không khí lạnh sẽ thoát ra và di chuyển xuống phía nam.

Ông Judah Cohen, nhà khoa học tại Viện Công nghệ Massachusetts (MIT), nhận định điểm bất thường nhất của sự kiện này là thời điểm. Các vụ nóng lên đột ngột của tầng bình lưu với cường độ lớn như thế này gần như chưa từng thấy vào tháng 11.

Mặc dù chưa thể dự báo chính xác điểm rơi cụ thể, các nhà khoa học đang theo dõi chặt chẽ khả năng nhiệt độ giảm sâu hơn mức bình thường ở các vùng vĩ độ trung bình - nơi sinh sống của phần lớn dân số thế giới - trong tháng tới.

Bà Andrea Lopez Lang, nhà khí tượng học tại Đại học Wisconsin-Madison, cho biết một khi xoáy cực bị phá vỡ, có thể mất 1 tháng hoặc hơn để phục hồi. "Mặc dù xoáy cực ở cách chúng ta hàng kilomet phía trên, nhưng nó kết nối với thời tiết của chúng ta thông qua những sợi dây vô hình", bà Lopez Lang ví von.

Các dữ liệu lịch sử cho thấy những sự kiện tương tự đầu mùa đông thường kéo theo một tháng 12 lạnh và nhiều tuyết hơn. Điều này đồng nghĩa với việc Bắc Mỹ, châu Âu và một phần châu Á cần chuẩn bị sẵn sàng cho những đợt rét đậm, rét hại sắp tới.