Hà Nội và TPHCM thúc đẩy xe điện, giảm ô nhiễm đô thị

Hành động quyết liệt từ Chính phủ và các địa phương

Ủy viên Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính yêu cầu đến năm 2030, toàn bộ phương tiện giao thông đường bộ phải đáp ứng các mức khí thải theo quy chuẩn quốc gia, nhằm giảm ô nhiễm và bảo vệ sức khỏe người dân.

Theo đó, ngày 19.11.2025, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt kế hoạch hành động quốc gia về quản lý chất lượng không khí giai đoạn 2026 - 2030, trong đó yêu cầu các đô thị lớn phải giảm đáng kể bụi mịn và tăng số ngày có chất lượng không khí ở mức tốt. Hà Nội đặt mục tiêu đến năm 2030 giảm 20% nồng độ bụi PM2.5 so với năm 2024; TPHCM được giao duy trì xu hướng cải thiện liên tục qua từng năm.

Cùng với nỗ lực ở cấp quốc gia, hai đô thị lớn nhất cả nước đang triển khai những chương trình mạnh mẽ hơn bao giờ hết.

Hà Nội xác định chuyển đổi sang giao thông xanh là nhiệm vụ trọng tâm. Thành phố đã có 393 xe buýt sử dụng năng lượng sạch, tương đương 20,7% tổng số phương tiện, vượt chỉ tiêu cho năm 2026. Dự kiến cuối năm 2025, tỉ lệ này sẽ đạt 26,5%. Ngoài xe buýt, 60,8% taxi và 40,2% xe công nghệ đã chuyển sang nhiên liệu sạch. Mục tiêu đến năm 2030, 100% xe buýt và taxi của Thủ đô sẽ “xanh hóa”.

UBND Thành phố Hà Nội vừa gửi tờ trình, dự thảo nghị quyết tới HĐND thành phố về quy định vùng phát thải thấp. Theo đó, Hà Nội đề xuất lộ trình chuyển đổi xanh với xe máy là trước năm 2030, với taxi 100% phương tiện thay thế, đầu tư mới sử dụng năng lượng sạch, năng lượng xanh, thân thiện môi trường từ 1.7.2026.

Từ ngày 1.1.2035, UBND thành phố sẽ quyết định việc hạn chế lưu thông loại phương tiện giao thông đường bộ, lộ trình, phạm vi trên một số tuyến đường, phần đường, làn đường, chiều đường, khung giờ theo điều kiện thực tế.
Cùng với đó, Hà Nội sẽ không thực hiện đầu tư mới và thực hiện đăng ký mới có kiểm soát các phương tiện sử dụng nhiên liệu hóa thạch khi thải bỏ phương tiện giao thông cũ đã hết hạn lưu thông, đặc biệt đối với các phương tiện thuộc sở hữu của tổ chức.

Hà Nội sẽ có chính sách ưu đãi, hỗ trợ khuyến khích chuyển đổi phương tiện thân thiện với môi trường, phương tiện sử dụng năng lượng sạch, năng lượng xanh. Áp dụng chính sách hỗ trợ những đối tượng sinh sống và làm việc trong vùng phát thải thấp.

Trong khi đó, TPHCM đang đẩy nhanh đề án kiểm soát khí thải và chuyển đổi phương tiện, trong bối cảnh mỗi năm thành phố phát thải hơn 13 triệu tấn CO2 từ giao thông đường bộ. Với hơn 1,4 triệu ôtô và gần 8 triệu xe máy, nguồn phát thải từ giao thông chiếm tới 88% lượng bụi đô thị. Nồng độ PM2.5 cao gấp 5 - 6 lần khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới cho thấy kiểm soát khí thải là yêu cầu cấp bách.

Thành phố chuyển mạnh sang mô hình quản lý dựa trên dữ liệu với hệ thống cảm biến, camera và nền tảng giám sát khí thải trực tuyến. Từ năm 2026, thành phố sẽ bắt đầu hạn chế xe chạy xăng, dầu không đạt chuẩn khí thải tại khu vực trung tâm và huyện Cần Giờ. Vùng phát thải thấp (LEZ) đầu tiên được thí điểm tại tuyến Rừng Sác, chỉ cho phép phương tiện đạt chuẩn mức 5 trở lên hoặc sử dụng năng lượng sạch.

Giai đoạn 2027 - 2030, TPHCM sẽ mở rộng kiểm định khí thải xe máy, hạn chế ôtô dưới chuẩn mức 4 vào nội đô, đồng thời lắp đặt khoảng 200 camera nhận dạng biển số và giám sát khí thải tại 70 vị trí trọng điểm. Đến nay, 45% xe buýt đã sử dụng điện hoặc khí CNG; 71% taxi vận hành bằng điện; gần 30% xe máy công nghệ chuyển sang điện. Hệ thống hạ tầng sạc gồm hơn 9.000 trụ và 15.000 cổng sạc đang hoạt động.

Người dân và chuyên gia mong sớm áp dụng lộ trình

Bài toán ô nhiễm không khí, đặc biệt tại Hà Nội và TPHCM, đang thực sự trở thành thách thức nghiêm trọng cho sức khỏe cộng đồng.

Anh Lê Thanh Tùng (phường Cầu Giấy, Hà Nội) cho rằng, lộ trình kiểm soát khí thải “càng sớm càng tốt”. Theo anh, các đợt ô nhiễm bụi mịn trong mùa đông khiến nhiều gia đình phải hạn chế ra đường. “Nếu thành phố chuyển sang phương tiện điện sớm hơn, chất lượng không khí chắc chắn sẽ cải thiện rõ rệt”, anh nói.

Nhiều chuyên gia giao thông đánh giá việc xây dựng vùng phát thải thấp, kiểm định khí thải là giải pháp cấp bách.

TS Hoàng Dương Tùng - Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam - nhận định, chi phí xử lý ô nhiễm, bệnh tật và thiệt hại kinh tế do không khí bẩn cao gấp nhiều lần chi phí chuyển đổi phương tiện. Chậm trễ một năm là thêm một năm người dân phải sống trong ô nhiễm.

Bên cạnh việc hạn chế phương tiện phát thải, các chuyên gia cho rằng, phổ cập xe điện là giải pháp then chốt. Việt Nam đang có nhiều điều kiện thuận lợi khi xe điện ngày càng gần gũi với người dân, đặc biệt nhờ sự xuất hiện của các thương hiệu nội địa như VinFast. Hiện chi phí sở hữu xe máy điện chỉ hơn 10 triệu đồng, phù hợp với số đông, trong khi khả năng vận hành và độ bền đã được hàng vạn người dùng kiểm chứng. Nếu có thêm chính sách hỗ trợ phù hợp, tốc độ chuyển đổi sang xe điện được dự báo sẽ tăng nhanh hơn nhiều so với hiện nay.