Thị trường chứng khoán sẵn sàng "đón" dòng tiền cho chu kỳ nâng hạng

Việc FTSE Russell chính thức công bố nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam từ “cận biên” lên “mới nổi thứ cấp” là cột mốc quan trọng, ghi nhận nỗ lực cải cách mạnh mẽ của cơ quan quản lý trong nhiều năm qua. Đây không chỉ là thành quả về kỹ thuật, mà còn là minh chứng cho năng lực điều hành, khả năng phản ứng chính sách và quyết tâm hội nhập sâu của Việt Nam vào hệ thống tài chính toàn cầu.

Theo ông Phạm Lưu Hưng, Giám đốc Trung tâm Phân tích và Tư vấn Đầu tư, CTCK SSI, thông tin nâng hạng “rất tích cực” đối với thị trường chứng khoán Việt Nam. Sau công bố chính thức, dự kiến đến ngày 21/9/2026, các cổ phiếu Việt Nam sẽ được đưa vào rổ chỉ số của thị trường mới nổi theo phân loại của FTSE. Tuy nhiên, FTSE cũng nêu rõ sẽ có một đợt rà soát bổ sung vào tháng 3/2026, chủ yếu để đánh giá thêm về các tiêu chí kỹ thuật liên quan đến global brokers (môi giới toàn cầu) và non-prefunding (giao dịch không yêu cầu tiền trước).

Theo ông Hưng, đây là một diễn biến tích cực, bởi FTSE không đưa ra điều kiện mới, mà chỉ muốn theo dõi thêm tính ổn định của các cải cách. Việt Nam đã “cơ bản đáp ứng đầy đủ” các tiêu chí, đặc biệt trong vấn đề mở tài khoản cho nhà đầu tư nước ngoài — điểm từng được xem là rào cản kỹ thuật lớn. Thời gian qua, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, cùng các cơ quan liên quan đã sửa đổi và hoàn thiện hành lang pháp lý, đơn giản hóa quy trình và rút ngắn thời gian mở tài khoản cho nhà đầu tư ngoại.

Bên cạnh đó, việc vận hành thành công hệ thống KRX được xem là một bước ngoặt lớn. Trước đây, không ít người nghi ngờ khả năng triển khai hệ thống giao dịch mới, song sau khi đi vào hoạt động ổn định, KRX đã nâng cấp đáng kể năng lực hạ tầng, giúp độ trễ giao dịch giảm xuống tương đương nhiều thị trường trong khu vực. Cùng với đó, các quy định mới trong Nghị định 245/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung Nghị định 155/2020/NĐ-CP cũng rút ngắn thời gian từ IPO đến niêm yết, làm rõ giới hạn sở hữu nước ngoài và tạo môi trường minh bạch hơn.

Cũng từ góc nhìn kỹ thuật, ông Nguyễn Thế Minh, Giám đốc Phân tích Chứng khoán Yuanta Việt Nam cho rằng, việc FTSE có thêm đợt rà soát “chỉ mang tính thủ tục”, không phải rào cản mới. “Tất cả những vấn đề liên quan đều đã có chính sách sửa đổi để giải quyết. FTSE cần thêm thời gian để theo dõi sự ổn định”, ông Minh chia sẻ và cho biết thêm hai điểm cần chú ý vẫn là non-prefunding và global brokers — nhưng cả hai đều đã được khắc phục về cơ bản. Vì thế, kịch bản hoàn tất nâng hạng vào năm 2026 được đánh giá là chắc chắn.

Cũng theo ông Minh, ngay cả khi còn một giai đoạn giám sát kỹ thuật, tác động tích cực về tâm lý và kỳ vọng đã thể hiện rõ trên thị trường. Đây là kết quả của quá trình chuẩn bị lâu dài, đồng thời phản ánh niềm tin của cộng đồng đầu tư quốc tế vào năng lực cải cách và sự minh bạch của Việt Nam.

Kỳ vọng khối ngoại đảo chiều

Sau khi đã được chính thức nâng hạng, việc khối ngoại bao giờ ngừng bán ròng vẫn là câu hỏi mà thị trường quan tâm.

Bất chấp nhận được trợ lực từ các thông tin xung quanh nâng hạng thị trường, theo số liệu từ FiinGroup, chỉ tính riêng khớp lệnh trên HOSE, khối ngoại đã bán ròng kỷ lục hơn 77.100 tỷ đồng trong 9 tháng đầu năm 2025, vượt cả quy mô bán ròng của cả năm 2024 là 73.000 tỷ đồng.

Ông Lê Đức Khánh, Giám đốc Phân tích Công ty Chứng khoán VPS lý giải rằng, xu hướng bán ròng của khối ngoại từ đầu năm đến nay là hoàn toàn bình thường, bởi có sự khác biệt giữa các quỹ đầu tư ở thị trường cận biên và thị trường mới nổi. Khi một thị trường được nâng hạng, các quỹ cận biên buộc phải bán ra cổ phiếu để tái cơ cấu danh mục, trong khi các quỹ đầu tư vào thị trường mới nổi chỉ giải ngân sau khi nâng hạng chính thức có hiệu lực.

Theo ông Khánh, giai đoạn “chuyển tiếp” thường kéo dài từ 3–6 tháng sau khi công bố nâng hạng. Dòng tiền mới từ các quỹ thị trường mới nổi chỉ thực sự chảy mạnh khi Việt Nam được thêm vào rổ chỉ số — tức vào cuối năm 2025 hoặc đầu năm 2026. “Từ nay đến khi đó, chúng ta chưa thể thấy ngay tín hiệu mua ròng mạnh”, ông Khánh nói.

Tuy nhiên, ông Khánh nhấn mạnh rằng tỷ trọng giao dịch của khối ngoại hiện “rất nhỏ so với tổng thanh khoản toàn thị trường”. Với thanh khoản có thời điểm đạt 70.000-80.000 tỷ đồng mỗi phiên, dòng tiền nội mới là yếu tố chi phối. Do vậy, tác động từ động thái bán ròng của nhà đầu tư nước ngoài trong ngắn hạn không quá lớn và quan trọng hơn, nhà đầu tư cần tập trung vào nền tảng tăng trưởng kinh tế và cải cách thể chế – những yếu tố quyết định dòng vốn bền vững.

Theo đánh giá của HSBC - hiện đang là ngân hàng lưu ký phục vụ khoảng một nửa nhà đầu tư tổ chức quốc tế tại Việt Nam - việc nâng hạng không chỉ là tín hiệu tích cực cho thị trường vốn, mà còn là minh chứng cho “vị thế quốc tế đang lên của Việt Nam”.

Bộ phận Nghiên cứu Đầu tư Toàn cầu của HSBC dự báo, dòng vốn nước ngoài có thể đạt từ 3,4 - 10,4 tỷ USD, bao gồm cả dòng vốn chủ động (active funds) và thụ động (passive funds). “Việc gỡ bỏ “mác” thị trường cận biên sẽ có ảnh hưởng lớn đến hành vi và niềm tin của nhà đầu tư, thay đổi quỹ đạo phát triển kinh tế dài hạn của thị trường và giảm sự phụ thuộc vào bất kỳ một đối tác thương mại nào”, ông Gary Harron, Giám đốc Khối Dịch vụ Chứng khoán, HSBC Việt Nam nhận định.

Cùng quan điểm, VinaCapital cho rằng, trong bối cảnh 3 năm qua chứng kiến dòng vốn ngoại rút ròng khoảng 8,5 tỷ USD, việc nâng hạng lần này sẽ là bước ngoặt giúp đảo chiều xu hướng. Quỹ này ước tính tổng dòng vốn nước ngoài mới có thể đạt 5–6 tỷ USD, trong đó khoảng 1 tỷ USD là dòng vốn thụ động và 4–5 tỷ USD là vốn chủ động. Mặc dù con số này chưa quá lớn, song xét trong bối cảnh thị trường nội đang duy trì thanh khoản mạnh, đây là chất xúc tác quan trọng giúp củng cố niềm tin và cải thiện định giá.

Một yếu tố quan trọng khác là khả năng tái cấu trúc cơ cấu ngành và nguồn cung cổ phiếu. Ông Nguyễn Thế Minh (Yuanta) chỉ ra rằng, thị trường Việt Nam hiện thiếu vắng những cổ phiếu mới quy mô lớn trong nhiều năm, khiến các quỹ ngoại khó tăng tỷ trọng đầu tư. Vì vậy, việc đẩy mạnh làn sóng IPO sắp tới sẽ là chất xúc tác mạnh mẽ để thu hút dòng vốn mới. Lịch sử từng cho thấy giai đoạn 2017–2019, khi thị trường bùng nổ IPO, tỷ lệ sở hữu nước ngoài từng đạt 22% — một mức cao hiếm có.

Có thể thấy, dòng vốn ngoại vào Việt Nam không chỉ phụ thuộc vào “nâng hạng”, mà còn gắn liền với chất lượng hàng hóa trên thị trường và khả năng mở rộng quy mô vốn hóa. Việc chuẩn bị tốt các điều kiện này sẽ giúp Việt Nam đón nhận dòng vốn một cách bền vững, thay vì chỉ là hiệu ứng ngắn hạn.

Duy trì và củng cố vị thế dài hạn

Việc được nâng hạng lên thị trường mới nổi là một cột mốc quan trọng đối với Việt Nam. Tuy nhiên, thách thức lớn hơn nằm ở việc duy trì và củng cố vị thế này trong dài hạn.

Theo VinaCapital, việc được nâng hạng không phải là mục tiêu cuối cùng, mà là “một khởi đầu mới”, đặt ra những yêu cầu và thách thức cấp thiết cho sự phát triển tiếp theo.

Chiến lược Phát triển thị trường chứng khoán đến năm 2030 của Chính phủ đặt mục tiêu nâng quy mô thị trường cổ phiếu lên 120% GDP (so với 75% hiện nay) và thị trường trái phiếu đạt ít nhất 58% GDP. Trong đó, trái phiếu doanh nghiệp được kỳ vọng chiếm 25% GDP, gần gấp 3 lần hiện nay.

Theo VinaCapital, không chỉ mở rộng quy mô, quan trọng hơn, mục tiêu cuối cùng của Chính phủ là xây dựng nền tảng cho sự tự chủ tài chính quốc gia — tăng cường năng lực nội tại của các doanh nghiệp Việt Nam, nâng cao tính minh bạch trong quản trị doanh nghiệp, đồng thời tạo điều kiện để các doanh nghiệp có thể cạnh tranh và hội nhập sâu rộng vào thị trường toàn cầu.

Mặt khác, việc nới lỏng giới hạn sở hữu nước ngoài là một trong những bước quan trọng để nâng cao khả năng tiếp cận thị trường. Bên cạnh đó, việc xây dựng khung pháp lý cho các công cụ phòng ngừa rủi ro tỷ giá cũng đóng vai trò thiết yếu, giúp các nhà đầu tư tổ chức dài hạn quản lý hiệu quả hơn rủi ro tiền tệ khi đầu tư vào các thị trường mới nổi. Các vấn đề như thiếu báo cáo chi tiết bằng tiếng Anh và chuẩn hóa dữ liệu thị trường cũng cần được cải thiện để giúp nâng cao mức độ quan tâm của nhà đầu tư nước ngoài.

Bên cạnh đó, VinaCapital nhấn mạnh đến vấn đề đa dạng hóa cơ cấu ngành. Hiện hai nhóm tài chính (37%) và bất động sản (19%) vẫn chiếm tỷ trọng quá lớn trên thị trường chứng khoán, khiến thị trường dễ bị ảnh hưởng bởi biến động chu kỳ. Việc đẩy mạnh IPO trong các ngành sản xuất, tiêu dùng, năng lượng tái tạo, công nghệ sẽ giúp thị trường phản ánh sát hơn cấu trúc kinh tế Việt Nam, đồng thời tạo cơ hội thu hút dòng vốn dài hạn từ các quỹ đầu tư theo chiến lược chuyên biệt.

"Thị trường chứng khoán Việt Nam hiện vẫn đang giao dịch với mức định giá khá hợp lý, khoảng 13 lần P/E dự phóng. Trong bối cảnh nâng hạng thị trường, chúng tôi kỳ vọng mức định giá của VN-Index có thể tăng thêm từ 15 - 20% trong vòng 12-18 tháng tới. Điều này phản ánh triển vọng kinh tế tích cực của Việt Nam, các chính sách hỗ trợ của Chính phủ, tăng trưởng lợi nhuận doanh nghiệp dự kiến khoảng 15% trong 1-2 năm tới, cùng với khả năng định giá lại của chỉ số VN-Index sau khi được nâng hạng lên thị trường mới nổi", VinaCapital nhận định.

"Cùng với việc phát triển các sản phẩm tài chính mới, đẩy mạnh IPO và tăng tính minh bạch, Việt Nam có cơ sở để vươn lên nhóm giữa của các thị trường mới nổi trong vài năm tới", nông Phạm Lưu Hưng nhận định.

Về phía nhà đầu tư, ông Nguyễn Thế Minh cho rằng môi trường lãi suất thấp hiện nay sẽ tiếp tục duy trì xu hướng ưu tiên kênh đầu tư rủi ro cao hơn nhưng lợi tức tốt hơn như chứng khoán. Trong khi đó, giá vàng đã ở vùng cao, không còn nhiều dư địa tăng. Do đó, ông khuyến nghị nhà đầu tư nên giữ tỷ trọng cổ phiếu cao, đặc biệt là nhóm VN30, VN100 – những cổ phiếu có vốn hóa lớn, thanh khoản tốt và hưởng lợi trực tiếp từ dòng vốn nâng hạng.