Lo thị trường ‘bội thực’ cổ phiếu

Thời gian gần đây, hàng loạt cái tên đình đám đua nhau chào bán cổ phần lần đầu (IPO), niêm yết và phát hành thêm cổ phiếu để tăng vốn.

Hàng tỷ cổ phiếu “bung” ra thị trường

Trong phiên giao dịch ngày 8/12, CTCP Lọc hóa dầu Bình Sơn (BSR) đã hoàn thành phát hành 1,9 tỷ cổ phiếu thưởng để tăng vốn điều lệ lên hơn 50.000 tỷ đồng.

Ngày 8/12 cũng là ngày không hưởng quyền để Chứng khoán SSI (SSI) chốt danh sách chào bán hơn 415 triệu cổ phiếu cho cổ đông hiện hữu theo tỷ lệ 5:1.

Với giá chào bán 15.000 đồng/cp, SSI dự kiến huy động hơn 6.200 tỷ đồng. Nếu tính cả đợt phát hành riêng lẻ hơn 104 triệu cổ phiếu vào cuối tháng 8, vốn điều lệ của SSI sau đợt này sẽ vượt mốc 24.900 tỷ đồng, tạm thời giành lại vị trí quán quân vốn điều lệ ngành chứng khoán.

Ngay trong phiên trước đó là ngày giao dịch không hưởng quyền của cổ phiếu VIC, trước khi Tập đoàn Vingroup chốt danh sách cổ đông để phát hành 3,85 tỷ cổ phiếu thưởng cho các cổ đông hiện hữu.

Bên cạnh phát hành thêm để tăng vốn, nhiều doanh nghiệp đua nhau IPO, chốt ngày lên sàn.

Sở Giao dịch Chứng khoán TP HCM (HoSE) vừa thông báo ngày 11/12 sẽ là ngày giao dịch đầu tiên cổ phiếu VPX của Chứng khoán VPBank (VPBankS). Với 1,875 tỷ cổ phiếu niêm yết và giá tham chiếu 33.900 đồng/cp, vốn hóa của VPBankS khi lên sàn đạt xấp xỉ 64.000 tỷ đồng. Đáng chú ý, nhờ Nghị định 245/2025, VPBankS chỉ mất chưa đầy 30 ngày sau IPO để đưa cổ phiếu lên sàn, rút ngắn đáng kể so với quy trình 3 - 6 tháng trước đây.

Ngày 16/12, toàn bộ 1.482.315.700 cổ phiếu VCK của Chứng khoán VPS sẽ lên sàn. Mức giá tham chiếu cho cổ phiếu trong ngày giao dịch đầu tiên là 60.000 đồng/cp, tương đương giá IPO. Ước tính theo giá tham chiếu ngày đầu tiên chào sàn, vốn hóa thị trường của VPS đạt 88.938 tỷ đồng.

Trước đó, vào cuối tháng 10, một "ông lớn" khác là Chứng khoán Kỹ Thương (TCBS, mã: TCX) đã đưa hơn 2,31 tỷ cổ phiếu lên sàn HoSE chỉ sau một thời gian ngắn IPO. Với giá tham chiếu 46.800 đồng/cp, vốn hóa của TCBS đạt hơn 108.000 tỷ đồng ngay phiên "chào sân".

Ngoài ra, ngành ngân hàng cũng gia nhập đường đua hút vốn khi mới đây, Ngân hàng Công Thương Việt Nam (VietinBank, mã: CTG) thông báo sẽ chốt danh sách cổ đông vào ngày 18/12 để phát hành gần 2,4 tỷ cổ phiếu trả cổ tức, trở thành đợt chia cổ tức bằng cổ phiếu lớn nhất ngành ngân hàng trong năm 2025.

Thị trường diễn biến ngược kỳ vọng

Có thể thấy, sự xuất hiện của hàng tỷ cổ phiếu mới được cho là mang lại sự sôi động cho thị trường chứng khoán (TTCK), nhất là kế hoạch đưa cổ phiếu lên sàn của cả VPS và VPBankS được kỳ vọng sẽ làm nóng TTCK trong tháng 12 - thời điểm thị trường thường nằm trong vùng trũng về thông tin.

Tuy nhiên, thực tế lại ghi nhận diễn biến trái chiều. Thanh khoản thị trường vẫn lình xình quanh mốc 20.000 tỷ đồng/phiên, thua xa mức kỷ lục 50.000 - 80.000 tỷ đồng hồi giữa năm, thời điểm chưa có đợt phát hành hoặc niêm yết mới nào.

Trong phiên giao dịch đầu tiên (8/12), khi lượng cổ phiếu BSR mới về tài khoản nhà đầu tư, giá cổ phiếu giao dịch dưới giá tham chiếu trong phần lớn thời gian với giá đóng cửa cuối phiên đạt 14.900 đồng/cp, giảm 1,97% so với phiên trước đó.

Không riêng BSR, “sắc đỏ” áp đảo với khá nhiều cổ phiếu giảm điểm trong phiên giao dịch này, dù VN-Index tăng nhờ một vài trụ cột.

Hay như với trường hợp cổ phiếu VIC. Cổ phiếu này diễn biến tích cực với 2 phiên tăng trần liên tiếp (5-6/12) sau khi chốt danh sách thực hiện thương vụ lớn nhất lịch sử: phát hành cổ phiếu thưởng để tăng vốn gấp đôi, lên hơn 77.000 tỷ đồng.

Tuy nhiên sau 3 phiên tăng liên tiếp, cổ phiếu này đã quay đầu giảm sàn về mức 148.800 đồng/cp trong phiên 10/12.

Một số ý kiến bày tỏ sự lo ngại về việc “bội thực” nguồn cung trên TTCK. Thực tế, trong khi tốc độ gia tăng dòng tiền vào TTCK đang chững lại, thậm chí có chiều hướng sụt giảm thì tốc độ tăng nguồn cung hàng mới của doanh nghiệp niêm yết lại đang tăng chóng mặt. Khi nguồn cung lớn hơn cầu, lực bán áp đảo khiến giá cổ phiếu giảm, thậm chí giảm sâu nếu tâm lý thị trường yếu.

Theo giới chuyên môn, lúc mới "bội thực", khối lượng giao dịch có thể tăng do nhiều người bán, nhưng sau đó thanh khoản có thể tụt mạnh vì không còn lực mua hấp thụ. Và nếu "bội thực" cung xảy ra trên diện rộng, VN-Index dễ giảm khi tiền phân tán, không tập trung vào nhóm dẫn dắt, khiến thị trường yếu, khó tạo xu hướng tăng.

Mặt khác, khi một IPO lớn xuất hiện, nhà đầu tư thường rút tiền khỏi các cổ phiếu đang nắm giữ để đăng ký mua IPO. Điều này có thể khiến thanh khoản giảm, giá nhiều cổ phiếu đang giao dịch bị điều chỉnh. Lý do là bởi IPO quy mô lớn khiến nhu cầu tiền mặt cao làm cho nhà đầu tư bán cổ phiếu trên thị trường, dẫn tới VN-Index, VN30 dễ chịu áp lực giảm, tác động kém tích cực tới thị trường chung.

Ông Trần Quốc Toàn, Giám đốc Chi nhánh 2 - Hội sở Chứng khoán Mirae Asset (MAS) cho rằng lo ngại về sự "bội thực" cổ phiếu của thị trường là hoàn toàn có cơ sở. Trong bối cảnh dòng vốn đầu tư không quá dồi dào, việc hút hàng chục ngàn tỷ đồng vào các thương vụ IPO và phát hành thêm đã gây áp lực trực tiếp lên thanh khoản.

"Dòng tiền bị phân tán, thay vì chảy vào giao dịch thứ cấp (mua bán hằng ngày) để nâng đỡ chỉ số, tiền mặt lại bị "hút" vào các thương vụ phát hành sơ cấp. Điều này khiến thị trường rơi vào trạng thái hụt thanh khoản trong ngắn hạn", chuyên gia MAS nhận định.

Đồng quan điểm, TS Hồ Sỹ Hòa, Giám đốc nghiên cứu và tư vấn đầu tư của Chứng khoán DNSE chỉ ra rằng các thương vụ IPO tỷ USD như của VPBankS, VPS hay TCBS đã thu hút lượng tiền lớn từ nhà đầu tư cá nhân.

Đơn cử, vụ IPO của VPS, nhà đầu tư cá nhân chiếm tới 98% lượng quan tâm. Tuy nhiên, sau khi nộp tiền mua IPO, nhà đầu tư phải chờ cổ phiếu niêm yết mới có thể giao dịch. Khoảng thời gian chờ đợi này khiến dòng tiền bị "đóng băng" tạm thời và chưa thể quay lại thị trường.

Hải Giang