Nhầm lẫn trong mục tiêu đào tạo: Người học chịu thiệt!

Giáo dục nói chung, giáo dục nghề nghiệp (GDNN), nói riêng được coi là động lực quan trọng nhất cho sự phát triển. Một nhân tố quyết định để thực hiện thành công sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Theo đó, Luật GDNN ra đời được đánh giá là một đạo luật đã thể chế hóa triệt để chủ trương đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục nói chung, giáo dục nghề nghiệp nói riêng.

Theo Luật GDNN, hệ thống các trường Cao đẳng (CĐ) không còn thuộc về các cơ sở giáo dục đại học (ĐH) mà nằm trong GDNN, trong khi lĩnh vực dạy nghề thuộc sự quản lý, điều chỉnh của Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội.

Cụ thể, từ mầm non đến giáo dục phổ thông thuộc sự quản lý của Bộ Giáo dục và Đào tạo; từ hệ trung cấp đến CĐ lại thuộc Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội; rồi từ giáo dục ĐH, sau ĐH lại tiếp tục giao về Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Và kể từ khi các chương trình CĐ nghề được ra đời theo Luật Dạy nghề, được Bộ Lao động Thương binh và Xã hội chỉ đạo thiết kế, các trường CĐ chuyên nghiệp và CĐ nghề đều phải chuyển sang mô hình “CĐ mới hợp nhất” theo Luật GDNN thì chúng ta vướng phải một số bất cập lớn.

Thứ nhất, hiện nay chúng ta có hai hệ thống các trường CĐ (CĐ và CĐ nghề), khi hệ thống các trường CĐ đều giao cho Bộ  Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội quản lý thì chất lượng đào tạo đối với các trường CĐ, đặc biệt là nhóm trường CĐ chuyên đào tạo về khối ngành sức khỏe… sẽ ra sao?

Thứ hai, việc nâng cấp ồ ạt các trường trung cấp nghề lên thành CĐ. Điều đáng nói là nâng cấp trường nhưng chương trình đào tạo không có thay đổi đáng kể theo chuẩn, dẫn tới tình trạng đào tạo “siêu tốc”, chất lượng không đảm bảo.

Thứ ba, đã có không ít sự nhầm lẫn nghiêm trọng giữa CĐ nghề với CĐ chuyên nghiệp về mục tiêu đào tạo. Tức là, CĐ nghề đào tạo nguồn lao động trực tiếp sản xuất nên chương trình có thể có tỷ lệ thời gian học lý thuyết – thực hành khoảng 30/70 là phù hợp, nhưng CĐ chuyên nghiệp đào tạo ra các kỹ thuật viên thì không thể giống CĐ nghề, điều này có nghĩa là cần phải điều chỉnh về tỷ lệ giữa thời gian học lý thuyết và thực hành của người học sao cho phù hợp.

Bản thân người viết đang công tác tại một trường CĐ thuộc khối ngành sức khỏe, nhưng trường lại thuộc quản lý của Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, chứ không phải thuộc Bộ Y tế hoặc Bộ Giáo dục và Đào tạo. Tức là trường CĐ Y -  Dược nằm trong hệ thống GNNN, chứ không phải khối CĐ chuyên nghiệp, nên quá trình tiếp nhận tư vấn tuyển sinh và chương trình đào tạo cũng vướng vào một trong những bất cập đó.

Những bất cập trên theo một số chuyên gia, điều này hoàn toàn trái ngược với thông lệ quốc tế. Trong khi trình độ CĐ rõ ràng thuộc bậc giáo dục ĐH, nhưng quản lý Nhà nước về đào tạo cao đẳng đã được trao cho Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội - một đơn vị chưa từng được giao trách nhiệm và chưa từng có kinh nghiệm quản lý giáo dục ĐH.

Thực tế cho thấy, thời gian qua đã có hình thức đào tạo đang được quảng bá rầm rộ trên các phương tiện truyền thông: “Tốt nghiệp trung học cơ sở, học 3 năm có bằng CĐ, nhận danh hiệu kỹ sư thực hành”.

Đây là hiện tượng chạy đua theo “hư danh” để rồi tạo ra nguồn lực không tương xứng với trình độ đào tạo. Rõ ràng có thể thấy sự lệch lạc trong hướng đào tạo này, chúng ta không thể có chất lượng nguồn nhân lực tốt.

Nói thẳng ra, chúng ta chỉ đang cố gắng chạy theo phong trào, chạy đua lên CĐ để “câu kéo” người học nhưng không đảm bảo thời gian học và nội dung học cần thiết. Hậu quả là sẽ đào tạo ra nhân lực không đúng trình độ, gây tổn hại đến chất lượng cũng như uy tín trong đào tạo nguồn nhân lực.

Theo Tiến sĩ Lê Viết Khuyến, thời gian qua có sự nhầm lẫn nghiêm trọng giữa Cao đẳng nghề với Cao đẳng chuyên nghiệp về mục tiêu đào tạo. (Ảnh minh họa: TTXVN)

TS Lê Viết Khuyến - Phó Chủ tịch Hiệp hội Các trường đại học, cao đẳng Việt Nam nói: “Việc nhầm lẫn trong mục tiêu đào tạo dẫn tới quy định hợp nhất giữa Giáo dục nghề với Giáo dục chuyên nghiệp để thành GDNN theo kiểu “đào tạo nghề” dẫn tới thủ tiêu nguồn nhân lực “kỹ thuật viên”, làm méo mó cơ cấu nguồn nhân lực đang rất cần cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước”.

Khi hai Bộ chia nhau quản lý nhà nước các hệ thống nối tiếp xen kẽ vốn đòi hỏi phải có tính liên thông, thì rốt cuộc chịu thiệt thòi vô lý nhất chính là người học. Đồng thời, những bất cập trên không chỉ ảnh hưởng tiêu cực tới người học mà còn gây thêm nhiều hệ lụy khác, trước mắt là sự chồng chéo trong quản lý, lâu dài là những tổn thương không tránh khỏi với chính hệ thống giáo dục – đào tạo.

Chúng ta cần phải đổi mới toàn diện giáo dục, và trước hết là đổi mới tư duy của đội ngũ hiện thực hóa các chủ trương, đường lối giáo dục nói cụ thể là đổi mới tư duy lãnh đạo ngành giáo dục và đào tạo.

Điều đáng tiếc là tại Việt Nam có quá nhiều bộ, ngành, địa phương có sự liên đới tới giáo dục và đào tạo, vì vậy không thể đòi hỏi chỉ đổi mới tư duy của lãnh đạo Bộ Giáo dục và Đào tạo.