Lẽ nào người dân phải chịu cái sai 20 năm của bảo hiểm xã hội!

Theo báo cáo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội trong phiên họp hôm 31-5-2023, từ tháng 1-2003 tới tháng 12-2021, cơ quan BHXH tại hầu hết các địa phương trên cả nước đã thu BHXH bắt buộc đối với những chủ hộ kinh doanh cá thể, trong khi theo quy định hiện hành thì những người này không bắt buộc phải đóng BHXH.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng, việc thu BHXH bắt buộc không đúng đối tượng thuộc trách nhiệm của ngành BHXH, gây ảnh hưởng đến quyền lợi chính đáng của chủ hộ kinh doanh cá thể cần được Chính phủ sớm giải quyết dứt điểm.

Từ năm 2016, BHXH Việt Nam đã có các văn bản chỉ đạo BHXH các địa phương dừng thu BHXH đối với chủ hộ nhưng đến năm 2021, vẫn còn 35 BHXH tỉnh, thành phố tiếp tục thu bắt buộc với 779 chủ hộ kinh doanh cá thể.

Số liệu của BHXH Việt Nam cho biết, tại thời điểm tháng 9-2016 đã có 4.240 chủ hộ kinh doanh cá thể tại 54 địa phương đóng BHXH bắt buộc. Do việc thực hiện BHXH bắt buộc không đúng quy định của pháp luật nên giờ đây những người dân này chưa được tính thời gian đã đóng BHXH bắt buộc để hưởng chế độ BHXH hay lương hưu dù có người đã đóng BHXH được gần 20 năm.

Trong trường hợp này, rõ ràng là người dân rất ngay tình, chấp hành đóng đầy đủ bảo hiểm theo yêu cầu từ cơ quan BHXH địa phương. Có trường hợp một phụ nữ ở tỉnh Tuyên Quang năm 2004 đã được cán bộ BHXH địa phương đến nhà vận động đóng BHXH.

Suốt quá trình này, mức đóng của bà tăng dần từ 80.000 đồng/tháng lên gần 3 triệu đồng/tháng. Đến năm 2020, ở tuổi 55 bà đã nộp thêm 65 triệu đồng để đóng đủ 45 tháng bảo hiểm còn thiếu cho đủ 20 năm và tin rằng sẽ được hưởng lương hưu.

Thế nhưng, khi đã đóng đủ 20 năm thì cơ quan BHXH từ chối thanh toán lương hưu và quyền lợi của người phụ nữ chủ hộ kinh doanh cá thể này bị treo lơ lửng. Suốt ba năm qua bà mòn mỏi chờ đợi nhưng chỉ nhận được câu trả lời từ phía cơ quan BHXH địa phương là “tiếp thu ý kiến và tổng hợp báo cáo cấp trên giải quyết”.

Cái sai của bộ máy công quyền thì các cơ quan chức năng phải ngồi với nhau để giải quyết, bao gồm cả việc truy cứu trách nhiệm cá nhân, tổ chức làm sai. Từ việc điều tra này, các cơ quan chức năng có thể buộc các cá nhân, tổ chức làm sai phải chịu trách nhiệm bồi thường cho Nhà nước cần thiết.

Đối với người dân ngay tình đóng đủ BHXH không thiếu xu nào thì phải đặt việc bảo vệ quyền lợi chính đáng và hợp pháp của họ lên hàng đầu trong quá trình giải quyết. Tại sao không thể xem những chủ hộ này như bao người dân đóng BHXH khác mà lại từ chối chi trả, ách lương hưu bắt họ chờ đợi mỏi mòn như hiện nay?

Không chỉ giải quyết thỏa đáng quyền lợi cho người dân đã đóng BHXH, Chính phủ cần làm rõ trách nhiệm tại sao lại có cái sai kéo dài cả 20 năm qua ở khắp 54 tỉnh thành trên cả nước. Có như vậy mới ngăn chặn tận gốc những cái sai tương tự không xảy ra trong tương lai.