PAPI 2021: Hoàn thiện chính sách dựa trên trải nghiệm của người dân

Nhiều chỉ số được cải thiện

Theo Báo cáo, đại dịch Covid-19 trong năm qua đã tác động đáng kể đến hiệu quả hoạt động của bộ máy chính quyền ở nhiều lĩnh vực và ảnh hưởng tới điểm số ở nhiều chỉ tiêu trong PAPI. Địa phương dẫn đầu về chỉ số PAPI năm nay là Thừa Thiên - Huế với 48,059 điểm, Bình Dương xếp vị trí thứ hai với 47,178 điểm và Thanh Hóa đứng thứ ba đạt 47,102 điểm.

Xét trên cả nước, các tỉnh phía Bắc có xu hướng đạt điểm cao hơn các tỉnh phía Nam ở chỉ số nội dung "Công khai, minh bạch trong việc ra quyết định ở địa phương". Các tỉnh đạt điểm dưới mức trung vị tập trung ở khu vực Nam Trung Bộ, Tây Nguyên và Đồng bằng sông Cửu Long. Trong 5 thành phố trực thuộc Trung ương, Hà Nội có điểm tổng hợp chỉ số PAPI cao nhất còn TP. Hồ Chí Minh thuộc về nhóm đạt điểm thấp nhất.

Cụ thể, tổng số điểm chỉ số PAPI năm 2021 của Hà Nội đạt 44,45 điểm. Trong đó, chỉ số “Cung ứng dịch vụ công” đạt 7,79/10 điểm; chỉ số “Kiểm soát tham nhũng trong khu vực công” đạt 7,08/10 điểm; chỉ số “Thủ tục hành chính công” đạt 7,54/10 điểm... Như vậy, TP. Hà Nội đã có sự chuyển biến tích cực khi chỉ còn 1 chỉ số nội dung “Quản trị môi trường” vẫn nằm trong nhóm điểm thấp nhất so với năm 2020.

Trong khi đó, TP. Hồ Chí Minh chỉ đạt 40,677 điểm, kết quả này phản ánh phần nào thực tế tác động nặng nề của giãn cách xã hội toàn phần kéo dài do làn sóng Covid-19 lần thứ tư ở TP. Hồ Chí Minh.

Đặc biệt, trong quá trình khảo sát PAPI trên cả nước, người dân đã ghi nhận sự cải thiện ở một số mặt về cơ sở hạ tầng cơ bản và an ninh, trật tự ở địa phương, thể hiện qua mức độ hài lòng cao hơn với chất lượng đường xá, tiếp cận nước sạch, thu gom rác thải, cũng như ít phải đối mặt với tội phạm hơn trước. Điều này có được một phần nhờ tác động của giãn cách xã hội, tăng đầu tư công cho nâng cấp cơ sở hạ tầng cơ bản.

Vẫn tồn tại những bất cập

Tuy nhiên, Báo cáo cũng đánh giá, có sự chênh lệch lớn giữa điểm cao nhất và điểm thấp nhất ở chỉ số nội dung "Cung ứng dịch vụ công" trong năm 2021. Đặc biệt, điểm cao nhất và thấp nhất cấp tỉnh năm 2021 đều giảm so với kết quả năm 2020 ở các chỉ số nội dung "Tham gia của người dân ở cấp cơ sở", "Công khai, minh bạch trong việc ra quyết định ở địa phương" và "Kiểm soát tham nhũng trong khu vực công".

Kết quả khảo sát PAPI năm nay cũng nhận định, năm 2021 là năm Việt Nam chịu ảnh hưởng nặng nề của đại dịch. Mối quan tâm về sức khỏe của người dân cũng tăng lên nhưng tỷ lệ quan ngại về y tế và bảo hiểm y tế tăng mạnh từ 2% lên 23% chỉ trong hai năm; tỷ lệ người dân hài lòng với cách ứng phó với đại dịch Covid-19 của các cấp chính quyền đã giảm từ 89% năm 2020 xuống còn 84% năm 2021.

Bên cạnh đó, các tỉnh, thành phố hầu như không có tiến bộ nào ở chỉ số nội dung “Quản trị điện tử” mặc dù trong thời gian qua, Chính phủ đã có những động thái đẩy mạnh Chính phủ điện tử và cung cấp dịch vụ công trực tuyến, đồng thời trong bối cảnh dịch Covid-19 có thể là “chất xúc tác” đẩy mạnh lĩnh vực này.

Trong quá trình khảo sát người dân về chỉ số "Tiếp cận thông tin", nhóm nghiên cứu cho biết, hầu như chưa có địa phương nào được ghi nhận đã có nỗ lực đáng kể trong tuyên truyền, phổ biến Luật Tiếp cận thông tin 2016, dẫn tới kết quả ở nội dung thành phần "Tiếp cận thông tin" đạt mức điểm thấp nhất trong bốn nội dung thành phần của chỉ số nội dung này. Hiện chỉ có khoảng 20% số người cần thông tin về chính sách, pháp luật của Nhà nước cho biết đã nhận được thông tin họ cần và cũng chỉ khoảng 20% cho biết thông tin nhận được là đáng tin cậy.

Trong đó, việc tiếp cận thông tin đất đai của người dân còn rất hạn chế ở tất cả các tỉnh, thành phố trong năm 2021. Tỷ lệ người dân được biết đến kế hoạch sử dụng đất năm 2021 ở địa phương dao động từ 5% đến 30%. Bên cạnh đó, tỷ lệ người được hỏi cho biết họ biết nơi có thể lấy thông tin về bảng giá đất 2021 do chính quyền cấp tỉnh ban hành hàng năm dao động từ 23% đến 67% trên phạm vi toàn quốc.

Ngoài ra, điểm chỉ số “Trách nhiệm giải trình với người dân” giảm mạnh so với hai năm 2019 và 2020. Sự sụt giảm này có thể do chính quyền địa phương không xử lý được số lượng lớn các đơn thư, yêu cầu của người dân đối với các chính sách hỗ trợ, ứng phó liên quan đến Covid-19 trong năm 2021.

Dù đạt nhiều kết quả tốt và còn tồn tại những bất cập nhưng kết quả khảo sát đã khẳng định vai trò quan trọng của mình. Phát biểu tại buổi công bố báo cáo, TS. Nguyễn Hữu Dũng, Phó chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đánh giá, chỉ số PAPI đã hỗ trợ thúc đẩy trách nhiệm giải trình với người dân của các cấp chính quyền, đóng góp vào quá trình đổi mới và sáng tạo trong khu vực công vì mục tiêu “dân hưởng lợi” ngoài những mục tiêu “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra” trong thực hiện dân chủ ở cơ sở. Đây cũng là tinh thần của Dự án Luật thực hiện dân chủ cơ sở sẽ được thảo luận tại Quốc hội trong năm nay.

Bên cạnh đó, bà Caitlin Wiesen, Đại diện thường trú Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) tại Việt Nam cho biết, những phát hiện từ Báo cáo PAPI 2021 có ý nghĩa quan trọng, phản ánh tác động của đại dịch Covid-19 tới hiệu quả quản trị công, có sự tham gia của người dân. Điều này giúp chính quyền các cấp chuẩn bị các kịch bản ứng phó với những khủng hoảng kinh tế và sức khỏe tương tự có thể xảy ra trong tương lai.

"Số liệu công bố hôm nay sẽ giúp cung cấp những dẫn cứ hữu ích cho những thảo luận sắp tới trong chương trình xây dựng luật, pháp luật năm 2022, đặc biệt là Dự án Luật Thực hiện dân chủ cơ sở và Dự án Luật đất đai sửa đổi, cũng chính là những vấn đề nghiên cứu PAPI đo lường qua nhiều năm", bà Caitlin Wiesen khẳng định.

Cùng chung nhận định này, đại diện Đại sứ quán Úc tại Việt Nam khẳng định, khảo sát PAPI đóng vai trò quan trọng tại Việt Nam, giúp chính quyền các cấp cải thiện việc ra quyết định, hoạch định chính sách và cung cấp dịch vụ công cho người dân dựa trên cơ sở dữ liệu tin cậy về trải nghiệm của người dân. Trong bối cảnh Việt Nam mong muốn trở thành nước có thu nhập trung bình cao và hướng tới mục tiêu nền kinh tế thu nhập cao thì việc chính quyền các cấp hiểu được mong muốn của người dân, kịp thời chuyển đổi và cải thiện đường lối chính sách dựa trên các phản hồi của người dân là vô cùng quan trọng.