Cục trưởng Cục Quản lý giám sát bảo hiểm: Bảo hiểm bắt buộc đối với xe máy vẫn cần thiết

Ông Ngô Việt Trung, Cục trưởng Cục Quản lý giám sát bảo hiểm, Bộ Tài chính

Tại cuộc họp báo chiều 9/1 của Bộ Tài chính, ông Ngô Việt Trung, Cục trưởng Cục Quản lý giám sát bảo hiểm, Bộ Tài chính cho biết, theo số liệu do các DNBH cung cấp, về doanh thu bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới 9 tháng năm 2022 ước khoảng 3.971 tỷ đồng, trong đó ô tô đạt khoảng 2.894 tỷ đồng; mô tô, xe máy đạt khoảng 1.077 tỷ đồng.

Bồi thường phí gốc bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự bao gồm trích lập dự phòng nghiệp vụ bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới 9 tháng năm 2022 ước khoảng 1.059 tỷ đồng. Trong đó, bồi thường phí gốc bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới 9 tháng năm 2022 ước khoảng 750,5 tỷ đồng; Ước trích lập dự phòng nghiệp vụ trong năm khoảng 309 tỷ đồng.

Ước tổng dự phòng nghiệp vụ bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới khoảng 3.592 tỷ đồng.

Trong giai đoạn 2017 – 2021, số liệu thống kê bình quân tỷ lệ chi bồi thường của bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới là 19,81%/năm. Năm 2021, riêng về bảo hiểm bắt buộc đối với xe máy, số lượng xe được bảo hiểm là 12,4 triệu xe trên tổng số 72 triệu xe, giảm 3% so với năm trước. Tổng số tiền bồi thường và dự phòng nghiệp vụ là khoảng 1.040 tỷ đồng. Riêng tỷ lệ bồi thường bảo hiểm bao gồm cả dự phòng nghiệp vụ vào khoảng 11%.

Được biết, trước đó, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đề xuất bãi bỏ quy định bắt buộc mua bảo hiểm trách nhiệm dân sự đối với xe máy. Theo VCCI, trong các loại bảo hiểm bắt buộc này thì bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe máy trên thực tế không mang lại nhiều lợi ích cho xã hội.

Theo VCCI, sau hơn 10 năm triển khai Nghị định 103/2008, tỉ lệ chi trả bảo hiểm trách nhiệm dân sự với xe máy vẫn ở mức rất thấp, chỉ gần 6% năm 2019. Các cơ quan bảo hiểm nhờ quy định bắt buộc này mà thu về 765 tỉ doanh thu từ phí bảo hiểm của chủ xe, nhưng chi trả bảo hiểm chỉ ở mức 45 tỉ đồng. Con số cũng như tỉ lệ này thấp hơn rất nhiều các loại bảo hiểm bắt buộc khác, trong đó chi trả bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe ô tô là khoảng 33%, cháy nổ là 31% - tính trên phí bảo hiểm thu được.

Trao đổi với báo chí về vấn đề này, ông Ngô Việt Trung cho biết, theo kinh nghiệm thế giới, hầu hết các nước đều áp dụng bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe ô tô, mô tô, xe máy và thậm chí có quốc gia áp dụng cả với xe đạp diện bao gồm cả các nước phát triển có số lượng xe mô tô, xe máy thấp như Mỹ (khoảng 8 triệu xe), EU (11,6 triệu xe) hay các nước đang phát triển có số lượng lớn xe mô tô, xe máy tham gia giao thông như Ấn Độ (221 triệu xe), Trung Quốc (trên 90 triệu xe), Indonesia (110 triệu xe), Thái Lan (22 triệu xe). Để bảo đảm thực hiện, nhiều quốc gia như (Ấn Độ, Nhật Bản, Singapore...) đều có quy định việc tham gia giao thông khi không có bảo hiểm trách nhiệm dân sự dối với bên thứ ba là bất hợp pháp và có thể áp dụng hình phạt tù trong trường hợp tái phạm, vi phạm nhiều lần.

Tại Việt Nam, xe cơ giới bao gồm ô tô, xe máy là nguồn nguy hiểm cao độ khi vận hành, hoạt động và tham gia giao thông có thể gây thiệt hại tới sức khỏe, tính mạng và tài sản của bên thứ ba. Trong khi đó, trong nhiều trường hợp như chủ xe cũng tử vong khi xảy ra tai nạn hoặc đang gặp gặp khó khăn về tài chính, phá sản, chủ xe cơ giới không có đủ khả năng, năng lực tài chính để chi trả, bồi thường cho nạn nhân, đặc biệt là trường hợp chủ xe máy thuộc thành phần, tầng lớp lao động trong xã hội, tạo gánh nặng và bất ổn lớn cho toàn xã hội.

Xe mô tô, xe gắn máy vẫn là nguồn phương tiện vận tải cơ giới chủ yếu và là nguồn gây tai nạn lớn nhất tại Việt Nam. Cụ thể, theo số liệu thống kê của Ủy ban ATGT Quốc gia (Báo cáo tổng kết 5 năm thực hiện phong trào thi đua bảo đảm trật tự, an toàn giao thông giai đoạn 2016 - 2020), tổng số xe máy dã dăng ký tính đến ngày 14/10/2020 là 72 triệu xe, chiếm 63,48% nguyên nhân gây ra tai nạn.

Bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới (bao gồm cả xe máy) là giải pháp tài chính, công cụ chuyển giao rủi ro từ chủ xe cơ giới sang các doanh nghiệp bảo hiểm, bảo đảm nguồn tài chính cho chủ xe cơ giới để nhanh chóng bồi thường cho nạn nhân, kịp thời ổn định cuộc sống và hoạt động sản xuất kinh doanh, góp phần thực hiện an sinh-xã hội.

Về mặt pháp lý, theo quy định tại Luật Kinh doanh Bảo hiểm, bảo hiểm bắt buộc là sản phẩm bảo hiểm nhằm mục đích bảo vệ lợi ích công cộng, môi trường và an toàn xã hội và bảo hiểm bắt buộc bao gồm bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới…

Khoản 1 Điều 601 Bộ Luật dân sự cũng quy định “Nguồn nguy hiểm cao độ bao gồm phương tiện giao thông vận tải cơ giới...”. Khoản 18 Điều 3 Luật Giao thông đường bộ quy định “Phương tiện giao thông cơ giới đường bộ (sau đây gọi là xe cơ giới) gồm xe ô tô...; xe mô tô hai bánh; xe mô tô ba bánh; xe gắn máy (kể cả xe máy điện) và các loại xe tương tự”.

Và theo quy định tại khoản 2 Điều 58 Luật Giao thông đường bộ: “2. Người lái xe khi điều khiển phương tiện phải mang theo các giấy tờ sau: d) Giấy chứng nhận bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới”,

Do đó, ông Ngô Việt Trung cho rằng việc tiếp tục quy định bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự của chủ xe mô tô, xe máy là cần thiết. Dự thảo Nghị định sắp ban hành nhằm đồng bộ với Luật Kinh doanh bảo hiểm số 08/2022/QH15 về cơ bản kế thừa các quy định tại Nghị định số 03/2021/NĐ-CP. Đồng thời, Bộ Tài chính sẽ tiếp tục rà soát, sửa đổi, bổ sung quy định nhằm tăng tỷ lệ chi bồi thường đối với bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe máy.

Ông Ngô Việt Trung đưa ra 3 hướng giải pháp. Thứ nhất, giảm phí bảo hiểm. Dự thảo Nghị định đã bổ sung quy định tỷ lệ giảm phí 15% đối với các xe có lịch sử bồi thường thấp để tạo tăng cường vai trò công cụ điều tiết kinh tế của loại hình bảo hiểm này.

Thứ hai, tăng tỷ lệ chi hỗ trợ nhân đạo từ 25% lên 30%, đề xuất này nhằm tăng cường hơn nữa chi hỗ trợ nhân đạo trong trường hợp tai nạn thuộc loại trừ trách nhiệm bảo hiểm hoặc không thuộc phạm vi bồi thường.

Thứ ba, Dự thảo Nghị định sẽ thu hẹp loại trừ trách nhiệm bảo hiểm theo hướng chỉ loại trừ trách nhiệm bảo hiểm trong trường hợp lái xe điều khiển xe cơ giới mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn vượt quá mức trị số bình thường theo hướng dẫn của Bộ Y tế. Theo quy định tại Nghị định số 03/202!/ND-CP, lái xe điều khiển xe cơ giới mà trong mẫu hoặc hơi thở có nồng độ cồn gây tai nạn sẽ không được bồi thường bảo hiểm.

Trong thời gian tới, Bộ Tài chính sẽ tiếp tục nghiên cứu, sửa đổi cho phù hợp trên cơ sở đánh giá dầy dủ kết quả triển khai, tình hình thị trường, xu thế, lợi ích và các rủi ro liên quan.