Công cụ quản lý quy hoạch phố cổ Hà Nội không thiếu, tại sao vẫn để vi phạm nở rộ?

Nguyên nhân của những tồn tại này được cho là do sự yếu kém trong công tác quản lý, bởi lẽ các vấn đề về quy hoạch phố cổ đã được ban hành cụ thể để áp dụng vào thực tiễn. Tuy nhiên, tình trạng phá vỡ quy hoạch ngày một nở rộ, các sai phạm cũ thì không bị xử lý, trong khi các sai phạm mới lại tiếp tục nở rộ.

Không thiếu công cụ quản lý 

Với mục tiêu xây dựng Thủ đô phát triển bền vững, có hệ thống cơ sở hạ tầng xã hội và kỹ thuật đồng bộ, hiện đại, phát triển hài hòa. Xây dựng Thủ đô thành thành phố Xanh - Văn Hiến – Văn Minh – Hiện đại, ngày 26/7/2011, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 1259/QĐ-TTg phê duyệt Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô Hà Nội. Thời hạn quy hoạch được định hướng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Quyết định này, đã giúp cho Thủ đô Hà Nội có nhiều thuận lợi trong việc điều chỉnh phạm vi, thời hạn lập quy hoạch, tính chất và mục tiêu, các chỉ tiêu phát triển đô thị... Định hướng tổ chức phát triển không gian, phát triển các khu chức năng chính, phát triển hạ tầng kỹ thuật, bảo tồn di sản văn hóa lịch sử và thiên nhiên, các chương trình ưu tiên đầu tư, cơ chế chính sách… cho sự phát triển.

Tiếp đó đến ngày 24/10/2013, nhằm đảm bảo di tích lịch sử cấp Quốc gia, có giá trị về cấu trúc không gian đô thị gắn với các phố nghề, phường nghề và lễ hội truyền thống, hệ thống di sản, di tích kiến trúc có ý nghĩa văn hóa qua các giai đoạn lịch sử... Ông Nguyễn Thế Thảo – Chủ tịch UBND Thành phố Hà Nội khi đó, đã ký Quyết định số 6398/QĐ-UBND ban hành Quy chế quản lý quy hoạch – kiến trúc khu phố cổ Hà Nội.

Chính phủ và UBND Thành phố Hà Nội thời gian qua đã có nhiều quy định, quyết định liên quan đến quản lý, quy hoạch, kiến trúc… được phê duyệt nhằm bảo tồn khu phố cổ.

Quyết định này đã cụ thể hóa công tác quản lý quy hoạch kiến trúc Khu phố Cổ Hà Nội theo Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1259/QĐ-TTg ngày 26/7/2011. Đồng thời bảo tồn, tôn tạo và khai thác phát huy các giá trị của di tích lịch sử Quốc gia, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững của Khu phố Cổ Hà Nội. Quy chế này là cơ sở để các tổ chức, cá nhân liên quan thực hiện công tác quản lý quy hoạch, thiết kế đô thị, cấp phép xây dựng, cải tạo, chỉnh trang theo đúng các quy định pháp luật hiện hành.

Đến ngày 13/8/2015, UBND Thành phố Hà Nội tiếp tục ra Quyết định số 24/2015/QĐ-UBND ban hành quy chế quản lý quy hoạch, kiến trúc Khu phố cũ Hà Nội. Tiếp tục đưa ra các yêu cầu phải đạt được như cụ thể hóa nội dung quản lý quy hoạch, kiến trúc theo Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô Hà Nội đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050. Bảo tồn, tôn tạo, khai thác, phát huy các giá trị di sản và đáp ứng yêu cầu phát triển đô thị bền vững.

Ngày 4/4/2016, UBND Thành phố Hà Nội tiếp tục ra Quyết định số: 11/2016/QĐ-UBND ban hành quy chế quản lý quy hoạch, kiến trúc công trình cao tầng trong khu vực nội đô lịch sử thành phố Hà Nội. Việc ban hành hàng loạt các Quyết định trên đã thể hiện rõ sự quyết liệt của Chính phủ và UBND Thành phố Hà Nội trong công tác bảo vệ quản lý quy hoạch - kiến trúc Khu phố cổ, phố cũ Hà Nội.

Vì sao quy hoạch vẫn bị phá vỡ

Có thể thấy, từ “Quy chế quản lý quy hoạch, kiến trúc Khu phố cũ Hà Nội” đến các Đồ án Quy hoạch phân khu đô thị (nội đô lịch sử - năm 2021) đều thể hiện sự thống nhất quan điểm không xây dựng các nhà cao tầng trong khu vực phố cổ, phố cũ.

Năm 2021, đồ án quy hoạch H1-1 (quận Hoàn Kiếm) được công bố khẳng định khu vực phố cổ, phố cũ quy hoạch các chức năng chủ yếu, trung tâm văn hóa hành chính, thương mại, dịch vụ, du lịch kết hợp với nhà ở, các công trình công cộng phục vụ cho cộng đồng dân cư, di tích lịch sử-văn hóa, tôn giáo tín ngưỡng. Tại khu vực phố cổ, phụ cận hồ Hoàn Kiếm, các công trình xây dựng ở mức từ 3 - 4 tầng, chiều cao không quá 16m. Khu phố cũ được xây từ 4 - 6 tầng, chiều cao từ 16m - 22m.

Quy định là vậy, tuy nhiên ngay trong khu vực phố cổ, phố cũ vẫn xuất hiện nhiều công trình xây dựng, cải tạo vi phạm trật tự xây dựng nghiêm trọng về chiều cao, mật độ, tum biến tướng, thay đổi kết cấu công trình, gia tăng công năng sử dụng... dẫn đến nguy cơ phá vỡ quy hoạch các tuyến phố cổ của Thủ đô.

Đơn cử, trên địa bàn phường Hàng Buồm, tình trạng phá vỡ quy hoạch kiến trúc phố cổ, phố cũ đang là một trong những điểm nóng trên địa bàn quận Hoàn Kiếm nói riêng cũng như TP Hà Nội nói chung. Việc xây dựng tại Công trình số 40 Nguyễn Siêu cho thấy sự phá vỡ quy hoạch, thay đổi không gian khu vực, vượt quá quy chuẩn cho phép. Mặc dù theo xác nhận của lãnh đạo UBND phường Hàng Buồm, công trình này đang bị đình chỉ thi công, tuy nhiên theo quan sát thực tế của phóng viên, phía sau tấm lưới đen bao quanh tòa nhà, nhiều công nhân vẫn đang tiến hành xây dựng.

Công trình xây dựng "khủng" tại 40 Nguyễn Siêu.

Theo biển báo được treo tại vị trí xây dựng, đây là công trình do ông Đặng Đình Hậu làm chủ đầu tư được UBND quận Hoàn Kiếm cấp GPXD số 16/GPXD ngày 4/2/2021, thời gian khởi công từ 4/2/2021 và dự kiến hoàn thành vào 31/12/2022.

Trước đó, cũng trên địa bàn phường Hàng Buồm, tình trạng phá vỡ quy hoạch phố cổ cũng đã rầm rộ diễn ra trong suốt thời gian dài, có những hạng mục đã bị xử phạt vi phạm hành chính, tuy nhiên sau xử phạt vi phạm hành chính là xử lý những sai phạm thì lại không được khắc phục. Điển hình có thể kể đến việc xây dựng trên phố Đào Duy Từ, hai công trình sai phạm xây dựng “đồ sộ” tại số 52 và 60 vẫn tồn tại trong tư thế... hiên ngang.

Phố Đào Duy Từ thuộc phường Hàng Buồm nổi tiếng với nhiều vi phạm trong quy hoạch.

Được biết, công trình số 52 Đào Duy Từ chỉ được cấp phép xây dựng 4 tầng, song chủ đầu tư đã vượt phép xây dựng lên đến 9 tầng gây xôn xao dư luận. Sau khi các cơ quan báo chí phản ánh, ngày 22/8/2017, ông Phạm Tuấn Long, Phó Chủ tịch UBND quận Hoàn Kiếm (nay là Chủ tịch UBND quận) đã ký ban hành Quyết định số 3039/QĐ-XPVPHC về việc xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động xây dựng.

Ngày 4/10/2017, Chủ tịch UBND quận Hoàn Kiếm đã ký Quyết định 3501/QĐ-CC về việc cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với công trình vi phạm trật tự xây dựng 52 Đào Duy Từ. Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại, công trình sai phạm này vẫn không bị xử lý.

Công trình XD tại 60 Đào Duy Từ, Phường Hàng Buồm.

Còn tại công trình tại số 60 Đào Duy Từ chỉ được cấp phép xây dựng 4 tầng, tuy nhiên cũng đã xây dựng vượt tầng, thậm chí mật độ xây dựng cao gây lún, nứt các công trình lân cận, do đó từng bị đình chỉ, ra quyết định cưỡng chế. Tuy nhiên, theo quan sát của phóng viên, hiện tại, công trình này vẫn đang trong giai đoạn hoàn thiện thi công để đưa vào sử dụng, không có một dấu hiệu nào liên quan đến việc cưỡng chế, tháo dỡ.

Không chỉ phá vỡ quy hoạch tại các vị trí trên, nhiều năm trở lại đây, tại các vị trí xây dựng khác trên địa bàn phường Hàng Buồm đã được các cơ quan báo chí điểm mặt nhắc tên như tại 13 Đào Duy Từ, 64 ngõ Phất Lộc, 56 ngõ Phất Lộc, số 4 Lương Ngọc Quyến, số 9 (ngõ 22 phố Lương Ngọc Quyến).

Theo ghi nhận của phóng viên, không chỉ riêng tại phường Hàng Buồm, tại nhiều phường khác trên địa bàn quận Hoàn Kiếm cũng xảy ra tình trạng tương tự. Đơn cử như tại phường Hàng Bồ cũng xuất hiện công trình “khủng” tại số 19 phố Bát Sứ. Công trình được cải tạo và hoàn thiện thêm 2 tầng, nâng chiều cao lên thành 6 tầng và hiện đang được hoàn thiện.

Công trình xây dựng khủng tại phố Bát Sứ.

Tại phường Hàng Bạc, hàng loạt công trình xây dựng tại 19 Gia Ngư, 175 phố Hàng Bạc... Ngoài ra còn rất nhiều công trình vi phạm khác trên địa bàn quận Hoàn Kiếm từ tồn tại cũ đến phát sinh mới chưa bị xử lý.

Có thể thấy, quanh khu vực quận Hoàn Kiếm không khó để bắt gặp các công trình xây dựng dù là chưa hoàn thiện hay đã hoàn thiện có dấu hiệu vi phạm trật tự xây dựng. Mặc dù, Chính phủ và Thành phố Hà Nội đã ban hành hàng loạt các quy định cụ thể, chặt chẽ về kiến trúc nhưng trên địa bàn vẫn xảy ra sai phạm. Trách nhiệm này có lẽ thuộc về chủ công trình và chính quyền các cấp trong quản lý.

Khu vực nội đô lịch sử, khu phố cổ, phố cũ có những giá trị lớn về kiến trúc, văn hóa và lịch sử. Việc bảo tồn phố cổ không chỉ bảo tồn về mặt kiến trúc, mà còn có giá trị về kinh tế, về văn hóa. Tuy nhiên, trước những tồn tại đang hiện hữu trên địa bàn quận Hoàn Kiếm đã bộc lộ nhiều vấn đề liên quan đến công tác quản lý, bảo tồn khu phố cổ. Quy hoạch phố cổ dù đã đi vào cuộc sống nhưng lại chưa được thực hiện một cách đồng bộ và nghiêm túc.

Do đó, đã đến lúc cần có sự vào cuộc sát sao hơn của các cấp chính quyền, làm nghiêm và xử lý triệt để các sai phạm để quy hoạch không chỉ là quy hoạch mà phải được đi vào cuộc sống.

Đông Hòa