Chỉ định thầu cao tốc Bắc - Nam: Cần cơ quan giám sát đặc biệt
Chính phủ quyết định áp dụng chỉ định thầu với các gói thầu tư vấn, xây lắp thuộc 12 dự án cao tốc Bắc Nam, giai đoạn 2021-2025.
Tại Nghị quyết 18 vừa được Chính phủ ban hành nhằm triển khai Nghị quyết số 44 của Quốc hội về chủ trương đầu tư Dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc-Nam phía đông giai đoạn 2021 – 2025, Chính phủ cho phép Thủ tướng chỉ định thầu trong 2 năm 2022 và 2023 đối với gói thầu xây lắp các dự án thành phần kèm theo yêu cầu tiết kiệm tối thiểu 5% giá trị dự toán.
Tuy nhiên, trước vấn đề này, vẫn có những ý kiến lo ngại về tình trạng “quân xanh, quân đỏ”, tình trạng thất thoát vốn nhà nước.
Chính phủ quyết định chỉ định thầu 12 dự án cao tốc Bắc Nam.
Trước vấn đề này, TS Nguyễn Việt Hùng - nguyên vụ trưởng Vụ Quản lý đấu thầu (nay là Cục Quản lý đấu thầu), Bộ Kế hoạch và đầu tư khẳng định chỉ định thầu thực hiện các dự án quy mô lớn như cao tốc Bắc - Nam là một biệt lệ, vì vậy cơ quan giám sát cũng phải biệt lệ. Kết quả chỉ định thầu các dự án cũng phải thẩm định kỹ như kết quả đấu thầu rộng rãi.
Thêm khâu thẩm định có thể mất thêm một ít thời gian nhưng trong hoàn cảnh chỉ định thầu cao tốc Bắc - Nam là cần thiết để lường trước các rủi ro có thể xảy ra. Hơn nữa, cần thẩm định cả hồ sơ chỉ định thầu các dự án thành phần cao tốc Bắc - Nam.
Về nguyên tắc, cơ quan thẩm định phải độc lập hoàn toàn với cơ quan thực hiện quy trình chỉ định thầu 12 dự án là Bộ Giao thông-Vận tải. Cơ quan thẩm định kết quả chỉ định thầu 12 dự án thành phần cao tốc Bắc - Nam phải ngang hàng với Bộ Giao thông-Vận tải.
Như vậy, cơ quan này có thể là Bộ Kế hoạch - đầu tư (cơ quan chịu trách nhiệm về quản lý đấu thầu hiện nay) hoặc một ủy ban của Quốc hội. Bởi đây là một dự án quan trọng quốc gia, ảnh hưởng tới sự phát triển đất nước.
Vấn đề đặt ra với cơ quan thẩm định kết quả chỉ định thầu cao tốc Bắc - Nam, theo ông Hùng là phải làm nhanh, có đủ đội ngũ chuyên gia giỏi, đủ phẩm chất, bảo đảm tính khách quan.
Quốc hội, Chính phủ đã đồng ý cơ chế đặc biệt là chỉ định thầu thi công 12 dự án cao tốc Bắc - Nam nên cũng cần một cơ chế giám sát đặc biệt để bảo đảm không thất thoát trong quá trình thực hiện dự án. Đã cho chỉ định thầu thì phải giám sát chặt để tránh rủi ro.
Chỉ định thầu có thể giảm thời gian chuẩn bị đầu tư 12 dự án cao tốc Bắc - Nam nhưng không thể phủ nhận đấu thầu cạnh tranh, công bằng, minh bạch vẫn là công cụ tốt nhất để thực hiện các dự án đầu tư công. Biện pháp chỉ định thầu hiện nay được thực hiện trong bối cảnh đặc biệt, bảo đảm mục tiêu lớn là kích cầu đầu tư công, thúc đẩy quá trình phục hồi kinh tế hậu đại dịch.
Vì vậy, cần xây dựng quy chế về chỉ định thầu 12 dự án thành phần cao tốc Bắc - Nam, phải làm rõ trách nhiệm của chủ đầu tư dự án, cơ quan giám sát thực hiện dự án, bởi chỉ cần thất thoát 1% vốn đầu tư các dự án thì con số sẽ rất lớn.
“Mất thêm một ít thời gian để dự án hiệu quả hơn là rất cần thiết, nếu chỉ nói cho chỉ định thầu mà không làm rõ cơ chế thực hiện thế nào cho hiệu quả sẽ rất nguy hiểm”, ông Hùng nói.
