Cần chủ động bổ sung biện pháp phòng ngừa hành vi rửa tiền qua giao dịch tiền ảo

Mục tiêu sửa đổi Luật Phòng, chống rửa tiền nhằm thể chế hóa các chủ trương của Đảng và Nhà nước; đáp ứng yêu cầu hội nhập, thực hiện các điều ước, cam kết quốc tế, khắc phục những bất cập của luật hiện hành; bảo đảm an ninh, an toàn tài chính, tiền tệ quốc gia; góp phần đẩy mạnh và tăng cường hiệu quả công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.

Phát biểu về nội dung này, đại biểu Nguyễn Minh Đức - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh của Quốc hội cho biết, từ thực tiễn cho thấy cơ bản có 7 thủ đoạn mà tội phạm sử dụng để thực hiện hành vi rửa tiền gồm:

Thứ nhất, các đối tượng thành lập công ty "ma", với vỏ bọc xuất nhập khẩu hàng hóa để thực hiện hành vi rửa tiền. Điển hình là vụ Nguyễn Thị Nguyệt (Hà Nội) cùng các đồng phạm thành lập 8 công ty, chuyển hơn 30.000 tỷ đồng ra nước ngoài.

Thứ hai, thông qua nền tảng đánh bạc trực tuyến, điển hình vừa qua là vụ đánh bạc hàng ngàn tỷ đồng liên quan đến Phan Sào Nam và Nguyễn Văn Dương. Các đối tượng dùng tiền "bẩn" để tham gia đánh bạc qua mạng với các hình thức khác nhau, sau đó rút ra để trở thành tiền sạch, sử dụng mua nhiều loại tài sản có giá trị, bất động sản.

Thứ ba, các đối tượng núp bóng gây quỹ từ thiện, đi du lịch. Đơn cử một trường hợp người Việt đi du lịch tại Bồ Đào Nha, sau đó thông qua luật sư mở tài khoản tại quốc gia này, thông báo tham gia một tổ chức từ thiện ở Bồ Đào Nha và trong 1 ngày người nhà đã chuyển 200.000 Euro sang quốc gia này.

Thứ tư, thủ đoạn chuyển tiền thừa kế ra nước ngoài cho người được thừa kế.

Thứ năm, thủ đoạn nhờ người thân mua tài sản, bất động sản, hoặc cho tặng tài sản đang diễn ra khá phổ biến.

Thứ sáu, thông qua mua cổ phiếu, trái phiếu.

Thứ bảy, lợi dụng tiền ảo, tài sản ảo để rửa tiền.

Băn khoăn về việc dự thảo không đề cập đến vấn đề tiền ảo, đại biểu Trình Lam Sinh (An Giang) nhận định: "Hiện nay, pháp luật của Việt Nam chưa có chấp nhận nhưng trong thực tế là có giao dịch rất nhiều và nhiều người tham gia vào các hoạt động các sàn tiền ảo. Như vậy, đây là nơi có thể sẽ trở thành điểm rửa tiền nhiều nhất để tài trợ cho tội phạm này, tội phạm kia thì rất nguy hiểm". Do đó, đại biểu Trình Lam Sinh đề nghị, bổ sung thêm một loại nữa là tiền ảo vào Luật Phòng, chống rửa tiền.

Đồng quan điểm với đại biểu Trình Lam Sinh, đại biểu Đào Hồng Vận (Hưng Yên) băn khoăn khi dự thảo không đề cập đến tiền ảo, tiền kỹ thuật số và cho rằng, mặc dù nước ta không cho phép tiền ảo, tiền kỹ thuật số nhưng thực chất hai loại tiền này đang có giao dịch. Vì vậy, nếu không quan tâm đến loại tiền này thì đây sẽ là kẽ hở pháp lý.

Theo đại biểu Trương Trọng Nghĩa (TP. Hồ Chí Minh), nếu chưa đề cập đến tiền ảo, tiền kỹ thuật số thì chưa bao quát hết. Chính vì chưa cập nhật được biến động của thế giới số, kinh tế số, tài chính số trên thế giới thì nên nghiên cứu thêm cho kỹ, để bảo đảm được mục tiêu phòng chống rửa tiền. Do vậy, nên nghiên cứu quy định trong Luật để quản lý vì nếu không đưa vào Luật sẽ tạo thành kẽ hở để các đối tượng lợi dụng.

Phát biểu thảo luận về nội dung này, Thủ tướng Phạm Minh Chính (Cần Thơ) cũng đồng tình với nhiều ý kiến đại biểu rằng, dù tiền ảo ở Việt Nam chưa được công nhận nhưng thực tế vẫn có giao dịch, vẫn được sử dụng, do đó cần nghiên cứu có chế tài. Thủ tướng Chính phủ nhấn mạnh, sửa đổi Luật Phòng chống rửa tiền phải cân nhắc đến tiền ảo. 

“Vậy chúng ta phải tính toán quy định như thế nào cho phù hợp. Việc này chúng tôi rất sốt ruột, pháp luật không công nhận nhưng trên thực tế vẫn tồn tại. Khi thảo luận ở Chính phủ cũng có 2 luồng ý kiến là quy định hay không quy định trong Luật. Theo tôi, đề nghị giao cho Chính phủ quy định về kiểm soát, chế tài xử lý vì các loại liên quan đến điện tử, kỹ thuật số…”, Thủ tướng nêu ý kiến.