Vì sao tiền điện tử không giúp Nga tránh các lệnh trừng phạt?

Cuộc xung đột giữa Nga – Ukranie đã dẫn đến một loạt phản ứng ngày càng gia tăng từ các Chính phủ, cơ quan quản lý và các tổ chức tài chính quốc tế. Những hành động này bao gồm các biện pháp trừng phạt kinh tế và loại bỏ các ngân hàng Nga khỏi hệ thống thanh toán toàn cầu SWIFT.

Điều này đã khiến đồng Rúp trượt giá và buộc Ngân hàng Trung ương Nga tăng lãi suất chủ chốt. Do đó, ngày càng có nhiều sự quan tâm và lo ngại về việc Nga có thể sử dụng tiền điện tử để né tránh các lệnh trừng phạt.

Đã có những lời kêu gọi cấm các tài khoản của Nga trên các sàn giao dịch tiền điện tử, mặc dù điều này sẽ không có tác dụng nhiều trong việc ngăn chặn Nga tiếp cận các nguồn tài chính khác nhau. Thay vào đó, loại tiền kỹ thuật số của Ngân hàng Trung ương có thể cho phép Nga trốn tránh các lệnh trừng phạt ở cấp doanh nghiệp,  thay vì sử dụng tiền điện tử phi tập trung.

Xét ở một mặt nào đó, tiền điện tử có vẻ như là một công cụ mạnh mẽ để trốn tránh các lệnh trừng phạt do tính bất biến, tính thanh khoản và bản chất giả danh của chúng. Tuy nhiên, những yếu tố này cũng có tác dụng ngược lại, vì công nghệ sổ cái phân tán làm nền tảng cho phép theo dõi các dòng tiền.

Ngoài ra, bản chất phi tập trung của tiền điện tử giúp cho các giao dịch quy mô lớn để trốn tránh các lệnh trừng phạt là không khả thi. Các giao dịch tiền điện tử diễn ra nhanh nhất là khi thông qua các sàn giao dịch, điều này tạo điều kiện thuận lợi cho việc chuyển đổi tiền tệ fiat thành tiền điện tử và ngược lại. Song, hầu hết các sàn giao dịch có khả năng xử lý khối lượng giao dịch lớn đều tuân thủ các quy định về chống rửa tiền và biết khách hàng của họ ở địa phương và quốc tế như thế nào. Do đó, việc ngăn chặn Nga hoặc bất kỳ tác nhân đe dọa nào khác sử dụng tiền điện tử là hoàn toàn có thể.

Điều này không có nghĩa là không thể tránh được các lệnh trừng phạt thông qua tiền điện tử. Trên thực tế, rất có khả năng các tổ chức và cá nhân nhỏ hơn của Nga đã sử dụng tiền điện tử để làm như vậy ở quy mô nhỏ hơn. Ngoài ra, các loại tiền điện tử cụ thể có các tính năng bảo mật tích hợp và các công cụ như bộ giảm giá tiền điện tử, giúp che giấu nguồn gốc tiền tệ, giúp tạo điều kiện thuận lợi cho các loại giao dịch này, cho phép các tác nhân đe dọa nhỏ hơn rửa tiền nắm giữ tiền điện tử hiện có.

Đến nay, sức mạnh của đồng đô la Mỹ đã khiến các công cụ trừng phạt trở nên cực kỳ hiệu quả theo quan điểm của phương Tây. Tuy nhiên, Nga đã và đang cố gắng giảm sự phụ thuộc vào đồng USD, mặc dù những nỗ lực này đã bị cản trở, bởi thực tế, đồng USD là đồng tiền được lựa chọn cho các giao dịch quốc tế.

Vừa qua, Nga đã khởi động một cuộc thử nghiệm đồng Rúp kỹ thuật số của mình vào giữa tháng 2, với ít nhất hai ngân hàng đã hoàn thành việc chuyển tiền kỹ thuật số giữa các công dân Nga. Bản chất được kiểm soát tập trung của đồng Rúp kỹ thuật số có thể cho phép nó được sử dụng, bất kể nó có tuân thủ các trung gian tài chính hiện tại như hệ thống SWIFT hay Hệ thống thanh toán liên ngân hàng xuyên biên giới của Trung Quốc (CIPS) hay không.

Hơn nữa, bản chất kỹ thuật số của tiền tệ có thể giúp Ngân hàng Trung ương Nga kiểm soát lãi suất tốt hơn, có khả năng giảm thiểu tác động của các vấn đề liên quan dòng tiền hiện tại ở Nga. Nếu được mở rộng quy mô toàn bộ, một đồng Rúp kỹ thuật số có thể giúp Nga trốn tránh các lệnh trừng phạt của phương Tây đối với các công ty lớn, điều này sẽ làm giảm đáng kể tác động của họ. Nhưng đáng tiếc là, đồng Rúp kỹ thuật số vẫn đang trong giai đoạn thử nghiệm, nên khó có khả năng có bất kỳ tác dụng nào trong việc tránh các lệnh trừng phạt, đặc biệt là từ quan điểm bán buôn và xuyên biên giới. Về lý thuyết, chỉ khi đồng tiền kỹ thuật số của Ngân hàng Trung ương được sử dụng rộng rãi, thì nó mới có thể phù hợp cho các mục đích như vậy.

Mặc dù Trung Quốc và Nga vẫn duy trì quan hệ hữu nghị, nhưng hệ thống CIPS của Trung Quốc còn quá nhỏ bé, hay đồng Nhân dân tệ kỹ thuật số chưa có đầy đủ khả năng để hỗ trợ Nga. CIPS hiện có ít hơn 80 thành viên và chỉ xử lý một phần nhỏ các giao dịch mà thôi.

Cũng không thể phủ nhận, đồng Nhân dân tệ kỹ thuật số là một ví dụ điển hình về tiền tệ kỹ thuật số của ngân hàng trung ương có thể đạt được quy mô kinh tế cần thiết để hỗ trợ các hành động như vậy, với việc triển khai thành công ban đầu và thử nghiệm trong cả bán buôn (tức là thanh toán giữa các ngân hàng và thị trường tài chính) và môi trường bán lẻ. Tuy nhiên, không có dấu hiệu nào cho thấy Trung Quốc có ý định giúp Nga lách lệnh trừng phạt. Làm như vậy có thể dẫn đến hiệu ứng domino, là tạo ra các lệnh trừng phạt đối với các thực thể Trung Quốc, điều này sẽ ảnh hưởng đến việc sử dụng đồng Nhân dân tệ kỹ thuật số, điều mà chính phủ Trung Quốc không mong muốn.

Tại Trung Quốc, tiền điện tử bị coi là gây rắc rối cho các quan chức Chính phủ, đặc biệt vì tính chất giả danh của chúng tạo ra nhận thức rằng, chúng có thể vượt qua các quy định chống rửa tiền. Nhưng quy mô tuyệt đối cần thiết để giúp các thực thể của Nga là quá lớn đối với hầu hết các sàn giao dịch tiền điện tử để xử lý. Vì vậy, mặc dù tiền điện tử có thể là một cách để các tác nhân đe dọa nhỏ hơn hoặc các nền kinh tế kém năng động hơn như Triều Tiên trốn tránh các lệnh trừng phạt, nhưng nó sẽ không khả thi trong trường hợp nền kinh tế có quy mô như Nga.

Đáng chú ý, trong khi tiền tệ kỹ thuật số của Ngân hàng Trung ương được mở rộng, về lý thuyết sẽ là một cách để Nga tránh được vòng trừng phạt của phương Tây, nhưng kế hoạch thử nghiệm đồng Rúp kỹ thuật số đơn giản là không phù hợp với nhiệm vụ đòi hỏi mức độ thanh khoản cao, giao dịch xuyên