Cuộc cạnh tranh khốc liệt về nhân lực chuyển đổi số ngành ngân hàng

Đây là nhận định của Navigos Group trong báo cáo “Cơ hội và thách thức đối với nhà tuyển dụng và ứng viên ngành Ngân hàng trong thời kỳ chuyển đổi số” vừa được công bố.

Theo Navigos Group, những vị trí được tuyển dụng này đặc biệt tập trung vào nguồn nhân sự chất lượng cao nhưng lại rất khó tìm kiếm và cần đầu tư nhiều chi phí do tính cạnh tranh trên toàn thị trường.

Thêm vào đó, định hướng chuyển đổi số đã được nhiều ngân hàng thực hiện từ 3-5 năm trước đây  nhưng chủ yếu là các ngân hàng lớn có tiềm lực mạnh mới có khả năng đón đầu. Tuy nhiên, trong khoảng năm 2021-2022, rất nhiều các ngân hàng từ nhỏ đến lớn cũng đang phải bước vào cuộc đua này. Một phần do các ngân hàng cần phải cạnh tranh với nhau, một phần nữa là tác động của đại dịch khiến ngân hàng đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số này. 

Những thách thức

Hiện nay tại thị trường Việt Nam, nguồn ứng viên trong mảng chuyển đổi số trong ngành ngân hàng rất hạn chế, cả về số lượng và chất lượng. Về chất lượng, rất hiếm các ứng viên có kinh nghiệm để triển khai áp dụng các công nghệ tiên tiến nhất. Về số lượng, ngân hàng có nhu cầu tuyển số lượng  lớn và trong thời gian ngắn nhưng lượng ứng viên đạt yêu cầu không đủ đáp ứng. 

Theo quan sát của Navigos Search, sự cạnh tranh về các ứng viên trong ngành này rất khốc liệt. Đặc biệt với các vị trí về Công nghệ thông tin (IT), một trong những nền tảng quan trọng trong việc chuyển đổi số, luôn khan hiếm ứng viên. Không chỉ có các ngân hàng cần tuyển các vị trí IT, mà các công ty từ các lĩnh vực khác như tài chính, thương mại điện tử, y tế giáo dục… đều muốn tuyển các ứng viên trong mảng này. 

Bên cạnh đó, do cần phải triển khai các sản phẩm và giải pháp công nghệ tiên tiến về chuyển đổi số trong khi các ứng viên trong nước chưa đáp ứng được yêu cầu, các ngân hàng lớn sẵn sàng chi trả những khoản tiền đáng kể để “săn” ứng viên từ nước ngoài về. 

Nhờ có sự phát triển của mạng xã hội và hệ thống thông tin nên các ngân hàng có thể tự tìm kiếm và tiếp cận nguồn ứng viên như họ mong muốn. Trước đây, các ngân hàng thường ưa chuộng các ứng viên có nền tảng và đã có kinh nghiệm làm việc tại các ngân hàng khác. Tuy nhiên, hiện nay việc yêu cầu chuyển đổi và phát triển kinh doanh của các ngân hàng thay đổi nên họ cần nhân sự có tư duy và năng lực phù hợp với chiến lược mới của họ, thậm chí đối với một số vị trí, không quan trọng là ứng viên đó đã từng làm việc trong lĩnh vực nào trước đây.

Mức lương dành cho các vị trí trong mảng chuyển đổi số sẽ có thể cao hơn từ 20% - 30% so với các vị trí cùng cấp bậc thuộc các nhóm nghiệp vụ truyền thống khác.

Đối với các vị trí không thuộc chuyên ngành công nghệ thông tin (non-IT), các ngân hàng có thể cử nhân viên từ các bộ phận có nghiệp vụ liên quan trong nội bộ tham gia vào các dự án chuyển đổi số. Ngoài ra, nhiều ngân hàng cũng tuyển ứng viên có kinh nghiệm từ các ngân hàng khác sang. Bên cạnh đó, một số ngân hàng cũng cởi mở trong việc tuyển ứng viên đến từ các lĩnh vực khác đã thực hiện chuyển đổi số, ví dụ như mảng thương mại điện tử (e-commerce), công nghệ tài chính (Fintech)… Những lĩnh vực này đều cung cấp sản phẩm, dịch vụ liên quan đến kinh doanh trên môi trường số nên các ứng viên thuộc các lĩnh vực này sẽ mang các tư duy và kinh nghiệm mới sang ngân hàng.

Đối với các vị trí không thuộc nền tảng IT này, các ứng viên thường vẫn được yêu cầu có kinh nghiệm chuyên môn về nghiệp vụ ngân hàng, sản phẩm và khách hàng. Riêng đối với các vị trí chiến lược cho việc chuyển đổi số, ngân hàng nhắm đến ứng viên nước ngoài, Việt Kiều có kinh nghiệm quốc tế hoặc các ứng viên từ các công ty hàng đầu Việt Nam đã thành công trong việc chuyển đổi số. 

Đối với các ứng viên công nghệ thông tin (IT), việc tuyển dụng và thu hút, giữ chân các ứng viên IT tại các ngân hàng luôn là “sự đau đầu” với nhà tuyển dụng. Các ứng viên này thường không gắn bó lâu với vì họ có thể lựa chọn lĩnh vực đa dạng để làm việc. Điều này dẫn đến sự cạnh tranh gắt gao giữa các công ty trên thị trường để thu hút ứng viên và các ngân hàng cũng phải đưa ra các chính sách tuyển dụng hấp dẫn về lương, thưởng và phúc lợi xã hội.

Thông thường, hiếm có các ứng viên IT có thể đạt đủ yêu cầu của nhà tuyển dụng và chỉ cần đáp ứng 50 – 70% là có thể có cơ hội làm việc. Do lượng ứng viên IT có đầy đủ kinh nghiệm luôn thiếu so với nhu cầu thị trường nên nhà tuyển dụng có thể hạ dần hoặc lược bớt các tiêu chí tuyển dụng. Họ chấp nhận tuyển những kỹ sư còn ít kinh nghiệm về để đào tạo và đào tạo lại.

Điểm yếu của các nhân sự IT trên thị trường hiện tại là chưa có nhiều ứng viên có kinh nghiệm sâu về chuyển đổi số do đây là một lĩnh vực còn mới và chỉ phát triển trong vài năm trở lại đây. Tiếng Anh, tư duy kinh doanh, kỹ năng giao tiếp…đều không phải là lợi thế của các ứng viên mảng IT. Bên cạnh đó, việc họ thay đổi công việc quá nhiều và nhanh có thể dẫn đến việc thiếu hiểu biết sâu về sản phẩm nghiệp vụ của một ngành nghề nhất định, cụ thể ở đây là ngân hàng. Mảng data – dữ liệu bao gồm khoa học dữ liệu, phân tích dữ liệu cũng là một mảng được đặc biệt chú ý và luôn “khát” ứng viên trong chuyển đổi số.

Cơ hội dành cho các ứng viên

Một trong những cơ hội lớn nhất dành cho các ứng viên trong lĩnh vực này chính là được tiếp xúc với nhiều kiến thức và kỹ năng mới, được thử nghiệm nhiều dự án nên họ được trang bị nhiều tư duy và năng lực làm việc mới như agile, scrum...,có cơ hội làm việc trong môi trường quốc tế, cập nhật kiến thức, công nghệ tân tiến. Nếu họ phát huy được những yếu tố này, họ sẽ tạo được sự thành công trong tổ chức hoặc phát huy kinh nghiệm để xây dựng được sự chuyển đổi số tại các ngành khác.

Việc thực hiện chuyển đổi số tại ngân hàng thường có mức độ chuyển đổi nhân sự cao, khoảng 2-3 năm là  có thể có thay đổi về nhân sự mới. Do vậy, các ứng viên trong lĩnh vực này cũng có các cơ hội để thay đổi môi trường làm việc mà họ mong muốn trong từng giai đoạn cụ thể trong sự nghiệp của họ.

Các ứng viên là người nước ngoài hay Việt Kiều thông thường sẽ đảm nhiệm các vị trí chủ chốt hoặc đứng đầu một mảng trong bộ phận IT hoặc mảng Kinh doanh, Marketing và Sản phẩm.

Thế mạnh của các ứng viên này là họ đã có kinh nghiệm làm việc ở các thị trường phát triển trên thế giới về chuyển đổi số. Họ có tư duy bài bản về việc lấy khách hàng là trọng tâm và vận dụng cơ sở dữ liệu. Họ cũng có thể làm việc và quản lý được các nhà cung cấp trong mảng chuyển đổi số. Như vậy, họ có kinh nghiệm triển khai trước đây nên có thể rút ngắn các thử nghiệm và triển khai quá trình chuyển đổi số cho ngân hàng nơi họ đến làm việc.

Việc chuyển đổi số trong ngân hàng cần tương tác, trao đổi rất nhiều để thống nhất định hướng, cách thức nên bất lợi của các ứng viên người nước ngoài và Việt Kiều thường liên quan đến văn hóa và ngôn ngữ. Bên cạnh đó, các quy định chặt chẽ về pháp chế và tuân thủ của ngân hàng không phải lúc nào cũng tạo thuận lợi cho việc đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số.

Các ứng viên được các ngân hàng ưa thích trong tuyển dụng là các ứng viên đến từ các nước đi đầu trong lĩnh vực tài chính ngân hàng và chuyển đổi số, bao gồm cả các nước Âu Mỹ. Tuy nhiên, trong quá trình làm việc, nhiều ứng viên nước ngoài cũng gặp nhiều khó khăn vì không tương đồng về địa lý, văn hóa, ngôn ngữ giữa hai bên. Chính vì vậy, các ngân hàng gần đây cũng ưu tiên tuyển dụng các ứng viên đến từ các nước lân cận như Singapore, HongKong, Thái Lan, Ấn Độ hoặc các ứng viên Âu Mỹ đã có kinh nghiệm làm việc tại các nước Đông Nam Á.