Huy động sức dân làm thay đổi diện mạo môi trường vùng cao ở Điện Biên

Thay đổi thói quen cũ

Tại xã Nậm Nèn, tỉnh Điện Biên, câu chuyện chăn nuôi gia súc vốn gắn liền với tập quán thả rông hoặc nuôi nhốt dưới gầm sàn. Tuy nhiên, tư duy này đang dần bị loại bỏ.

Từ cuối tháng 9 và đầu tháng 10.2025 vừa qua, UBND xã Nậm Nèn đã thành lập đoàn kiểm tra việc chấp hành các quy định pháp luật về bảo vệ môi trường tại 35 hộ chăn nuôi gia súc, gia cầm trên địa bàn.

Dù một số hộ dân đã có ý thức trong việc xử lý chất thải chăn nuôi, thu gom chất thải đúng quy cách.

Tuy nhiên, vẫn còn nhiều hộ chưa thực hiện đầy đủ các yêu cầu về bảo vệ môi trường, dẫn đến tình trạng chất thải chưa được xử lý triệt để, gây mùi hôi và nguy cơ ô nhiễm nguồn nước, ảnh hưởng đến cảnh quan và đời sống sinh hoạt của người dân xung quanh.

Điểm mới trong cách làm ở xã vùng cao này là ngoài việc vận động miệng, chuyển sang ký cam kết thực hiện nghiêm túc các biện pháp bảo vệ môi trường theo đúng quy định của pháp luật.

Trong đó, không xả thải trực tiếp ra môi trường, bảo đảm khoảng cách an toàn giữa khu chăn nuôi và khu dân cư, chăn nuôi đảm bảo vệ sinh, không vứt rác, xác động vật ra môi trường, khai báo ngay khi có dịch bệnh…

Chị Lường Thị Ngoan (xã Nậm Nèn) cho biết: "Trước đây tôi nghĩ nuôi con lợn, con gà thì phải có mùi hôi, nước thải cứ đổ ra vườn là cây tốt. Nhưng cán bộ xã xuống giải thích thì phải làm cho đúng. Bây giờ chuồng trại phải che chắn, chất thải phải ủ, không được xả bừa bãi ra ngoài nữa”.

Theo lãnh đạo UBND xã Nậm Nèn, việc ký cam kết là "liều thuốc mạnh" để chấn chỉnh thói quen cũ. "Chúng tôi không chỉ đi kiểm tra, mà quan trọng là hướng dẫn. Khi thấy nhà bên cạnh sạch sẽ, vật nuôi ít bệnh tật, bà con sẽ tự giác làm theo" - lãnh đạo xã Nậm Nèn cho hay.

Huy động sức mạnh trong dân

Xác định bảo vệ môi trường là nhiệm vụ quan trọng, góp phần hoàn thành tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới, xã Mường Pồn đã huy động toàn dân tham gia bảo vệ môi trường.

Hưởng ứng lời kêu gọi, người dân, đoàn viên thanh niên, hội phụ nữ các thôn bản đồng loạt ra quân thu gom rác thải, phát quang bụi rậm, vệ sinh các tuyến quốc lộ, đường ngõ, khu vực công cộng.

Ông Nguyễn Gia Tuấn - Phó Chủ tịch UBND xã Mường Pồn xác định, việc huy động sức mạnh toàn cộng đồng là yếu tố then chốt.

Tinh thần tiên phong, gương mẫu của mỗi cá nhân cùng chung tay dọn dẹp vệ sinh, thu gom rác thải đúng nơi quy định… sẽ giúp diện mạo bản làng sạch đẹp hơn. Đồng thời lan tỏa ý thức giữ gìn, bảo vệ môi trường chung trong cộng đồng.

Thực tế tại xã Mường Phăng - vùng đất lịch sử với Sở Chỉ huy Chiến dịch Điện Biên Phủ, phong trào giữ gìn vệ sinh đã lan tỏa vào từng nếp nhà.

Nếu như trước đây việc xử lý rác thải ở vùng nông thôn phụ thuộc vào các đợt ra quân của chính quyền, thì nay, ở nhiều nơi người dân đã chủ động phân loại rác.

Tại bản Phăng 1, xã Mường Phăng, công tác tổng vệ sinh được duy trì đều đặn mỗi tháng hai lần, giao cho hội phụ nữ phụ trách. Các loại rác có thể tái chế được người dân phân loại, thu gom riêng; rác hữu cơ đem ủ làm phân bón cho cây trồng. Mô hình này đang được nhân rộng ra nhiều bản khác trong xã.

Anh Lường Văn Hải (xã Mường Phăng) cho rằng: "Nhà mình sạch, ngõ mình sạch thì cả bản sẽ đẹp. Trước kia rác hay vứt ra bờ suối, giờ thì nhà nào cũng phân loại. Môi trường trong lành, khách du lịch đến cũng thấy tự hào lắm".

Theo lãnh đạo phòng Kinh tế xã Mường Phăng, với địa bàn rộng từ 3 xã sáp nhập, việc giữ gìn vệ sinh môi trường là thách thức. Song với sự chỉ đạo sát sao và tuyên truyền liên tục, người dân đã hình thành thói quen dọn vệ sinh định kỳ, phân loại rác ngay tại hộ. Xã xác định công tác vệ sinh môi trường là tiêu chí quan trọng để phát triển du lịch sinh thái, thu hút khách đến với Mường Phăng.

Sau khi chính quyền 2 cấp đi vào hoạt động, xã Búng Lao đã tập trung đẩy mạnh phong trào toàn dân tham gia tổng vệ sinh môi trường, quét dọn đường làng, ngõ xóm, khu dân cư, cơ quan, trường học, chợ và khu công cộng.

Đặc biệt, các đoàn thể chính trị - xã hội trở thành lực lượng nòng cốt, trực tiếp tham gia tổ chức, hướng dẫn và giám sát phong trào.

Ông Lò Văn Dương - Bí thư Đoàn xã Búng Lao cho biết, công trình thanh niên “Hàng cây hoa ban” đã trở thành thương hiệu với hình ảnh cây hoa ban dọc Quốc lộ 279 được chăm sóc kỹ lưỡng.

“Sự xung kích của tuổi trẻ không chỉ làm đẹp cảnh quan mà còn góp phần xây dựng hình ảnh quê hương sáng - xanh - sạch - đẹp” - Bí thư Đoàn xã Búng Lao cho hay.

Người dân trực tiếp hưởng lợi

Theo thống kê, trong giai đoạn 2021-2025, Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh Điện Biên đã triển khai nhiều hoạt động thiết thực, góp phần thực hiện có hiệu quả chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, gắn với cuộc vận động “Xây dựng gia đình 5 không, 3 sạch”.

Hội đã xây dựng 10 mô hình điểm nhằm vun đắp giá trị tốt đẹp, phát triển hệ giá trị gia đình Việt Nam và lan tỏa phong trào “5 không, 3 sạch”.

Đặc biệt, các mô hình điểm về phân loại rác tại nguồn, xử lý rác hữu cơ bằng chế phẩm IMO4 đã được hướng dẫn cụ thể, giúp người dân thay đổi thói quen, nâng cao ý thức bảo vệ môi trường.

Phát huy vai trò xung kích, Đoàn Thanh niên tỉnh đã triển khai nhiều hoạt động bảo vệ môi trường như thu gom 30 tấn rác thải, khơi thông 58km cống rãnh... Những hoạt động này đã thu hút trên 62.000 lượt đoàn viên, thanh niên tham gia, thể hiện tinh thần trách nhiệm, góp phần tạo diện mạo mới, xanh - sạch - đẹp cho nông thôn.

Đến nay, 92,2% cơ sở sản xuất, kinh doanh, nuôi trồng thủy sản, làng nghề đảm bảo quy định về môi trường; 90% khu dân cư tập trung không còn tình trạng tồn đọng nước thải sinh hoạt, cảnh quan ngày càng xanh - sạch - đẹp.

Công tác quản lý chất thải được quan tâm, với 90% chất thải rắn sinh hoạt và chất thải không nguy hại được thu gom, xử lý theo quy định.

Trong giai đoạn 2021-2025, toàn tỉnh có trên 90% hộ gia đình trên địa bàn có nhà tiêu, nhà tắm, thiết bị chứa nước hợp vệ sinh, thực hiện phân loại rác thải tại nguồn. Tỷ lệ chất thải nhựa được thu gom, tái chế, xử lý đạt 90%, góp phần xây dựng môi trường sống an toàn, bền vững.

Theo ông Mùa A Vảng - Ủy viên dự khuyết Trung ương Đảng, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Điện Biên, trong những năm qua, Mặt trận các cấp đã phát huy tốt vai trò cầu nối giữa Đảng, chính quyền với nhân dân, gắn phong trào bảo vệ môi trường với mục tiêu phát triển nông thôn mới nâng cao và đô thị văn minh.

Hằng năm, MTTQ Việt Nam tỉnh tổ chức nhiều hoạt động hưởng ứng Ngày Môi trường thế giới, các chiến dịch “Làm cho thế giới sạch hơn”, “Chống rác thải nhựa”, “Nói không với sản phẩm nhựa sử dụng một lần”...

Ngoài ra, Mặt trận các cấp tỉnh Điện Biên còn phát huy vai trò giám sát và phản biện xã hội trong lĩnh vực môi trường. Các cấp Mặt trận đã kiến nghị chính quyền địa phương đầu tư nâng cao hạ tầng thu gom, xử lý rác thải nông thôn, khuyến khích phát triển các mô hình tái chế và sử dụng sản phẩm thân thiện với môi trường.

Môi trường sạch không chỉ giúp nâng cao chất lượng sống cho đồng bào các dân tộc mà còn là "chìa khóa" để Điện Biên phát triển du lịch bền vững, nông nghiệp sạch.